I. CỤM ĐỘNG TỪ VÀ CỤM TÍNH TỪ
1. Cụm động từ
- Cụm động từ gồm ba phần:
+ Phần trung tâm ở giữa: động từ
+ Phần phụ trước: thường bổ sung cho động từ ý nghĩa về thời gian, khẳng định/phủ định, tiếp diễn
+ Phần phụ sau: thường bổ sung cho động từ những ý nghĩa về đối tượng, địa điểm, thời gian.
2. Cụm tính từ
- Cụm tính từ gồm ba phần:
+ Phần trung tâm ở giữa: tính từ
+ Phần phụ trước: thường bổ sung cho tính từ những ý nghĩa về mức độ, thời gian, sự tiếp diễn,...
+ Phần phụ sau: thường bổ sung cho tính từ những ý nghĩa về phạm vi, mức độ,...
II. GỢI Ý GIẢI SGK
Bài tập 1
- Tìm một cụm động từ trong VB Gió lạnh đầu mùa. Ví dụ: chơi cỏ gà ở ngoài cánh đồng;
- Xác định động từ trung tâm: động từ chơi;
- Từ động từ trung tâm, tạo ra ba cụm động từ khác:
+ đang chơi ở ngoài sân;
+ đang chơi kéo co;
+ chơi trốn tìm.
Bài tập 2
|
Câu |
Cụm động từ |
Động từ trung tâm |
Ý nghĩa mà động từ đó được bổ sung |
|
a. |
- Nhìn ra ngoài sân - Thấy đất khô trắng |
- Nhìn - Thấy |
- Hướng, địa điểm của hành động nhìn; - Đối tượng của hành động thấy. |
|
b. |
- Lật cái vỉ buồm; - Lục đống quần áo rét. |
Lật; - Lục. |
Đối tượng của hành động lật, lục. |
|
c. |
Hăm hở chạy về nhà lấy quần áo |
Chạy |
Cách thức, hướng, địa điểm của hành động chạy. |
Bài tập 3
Tìm thêm trong VB Gió lạnh đầu mùa hai câu văn có vị ngữ là một chuỗi cụm động từ và cho biết tác dụng của cách diễn đạt đó. Ví dụ:
(1) Chị Sơn và mẹ Sơn đã trở dậy, đang ngồi quạt hỏa lò để pha nước chè uống.
(2) Mẹ Sơn lật cái vỉ buồm, lục đống quần áo rét.
(3) Sơn lo quá, sắp ăn, bỏ đũa đứng dậy, van.
→ Tác dụng: Kiểu câu có vị ngữ là một chuỗi cụm động từ thường thông báo một chuỗi hoạt động kế tiếp nhau (câu 1, 2) hoặc nguyên nhân – kết quả (câu 3: trạng thái lo quá ở nhân vật Sơn dẫn đến kết quả sắp ăn, bỏ đũa đứng dậy, van.
Bài tập 4
- Tìm một cụm tính từ trong truyện Gió lạnh đầu mùa: đã cũ.
- Xác định tính từ trung tâm: cũ.
- Tạo ra ba cụm tính từ khác từ tính từ trung tâm:
+ chưa cũ;
+ cũ lắm;
+ rất cũ.
Bài tập 5
|
Câu |
Cụm tính từ |
Tính từ trung tâm |
Ý nghĩa mà tính từ đó được bổ sung |
|
a. |
Trong hơn mọi hôm |
Trong |
Phần phụ sau bổ sung ý nghĩa so sánh |
|
b. |
Rất nghèo |
Nghèo |
Phần phụ sau bổ sung ý nghĩa chỉ mức độ |
Bài tập 6
Mở rộng vị ngữ thành cụm tính từ:
a. Trời rét → Trời rét hơn mọi hôm;
b. Tòa nhà cao → Tòa nhà cao quá;
c. Cô ấy đẹp → Cô ấy đẹp vô cùng.