I. TÁC GIẢ, TÁC PHẨM
1. Tác giả
- Tên: Mai Văn Phấn
- Năm sinh: 1955
- Quê quán: Ninh Bình
- Ông sáng tác thơ và viết tiểu luận phê bình. Thơ Mai Văn Phấn rất phong phú về đề tài; có những cách tân về nội dung và nghệ thuật; một số bài thơ được dịch ra nhiều thứ tiếng.
2. Tác phẩm
Bài thơ Con chào mào được trích trong Bầu trời không mái che, NXB Hội nhà văn, 2010.
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1. Tìm hiểu chung
- Thể loại: thơ tự do;
- Bố cục: 3 phần
+ Phần 1: Khổ 1: Hình ảnh và tiếng hót của con chào mào;
+ Phần 2: Khổ 2, 3, 4: Suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật “tôi” muốn giữ con chim ở lại bên mình;
+ Phần 3: Còn lại: hình ảnh và tiếng chim chào mào đã được nhân vật “tôi” lưu giữ trong ký ức.
2. Tìm hiểu chi tiết
2.1. Hình ảnh và tiếng hót của con chào mào
- Màu sắc: đốm trắng màu đỏ → Màu sắc của thiên nhiên;
- Tiếng hót: triu... uýt... huýt... tu hìu... → Tiếng hót dài, trong trẻo;
- “Cây cao chót vót” → Khung cảnh thiên nhiên thoáng đãng, bình yên.
2.2. Cảm xúc của nhân vật “tôi” về tiếng chim
a. Lúc đầu
- “Vội vẽ chiếc lồng trong ý nghĩ”, “Sợ chim bay đi” → Thích tiếng chim, muốn tiếng chim là của riêng mình (“độc chiếm”), muốn giữ mãi ở bên cạnh
b. Lúc sau
- “Chẳng cần chim lại bay về/ Tiếng hót ấy giờ tôi nghe rất rõ” → Vẫn rất thích tiếng chim, nhưng hiểu chim chào mào là một phần của thiên nhiên → Trân trọng tiếng chim và lưu giữ nó trong ký ức.
III. TỔNG KẾT
1. Nghệ thuật
- Thể thơ tự do phù hợp với mạch tâm trạng, cảm xúc;
- Sử dụng các biện pháp điệp ngữ nhằm miêu tả, nhấn mạnh hình ảnh, vẻ đẹp trong tiếng hót của con chim chào mào. Từ đó làm nổi bật vẻ đẹp thiên nhiên và cảm xúc của chủ thể trữ tình với thiên nhiên.
2. Nội dung
Bài thơ miêu tả vẻ đẹp của chú chim chào mào. Từ đó ta thấy được vẻ đẹp của thiên nhiên và tình yêu của con người đối với thiên nhiên.