I. TÁC GIẢ, TÁC PHẨM
1. Tác giả
- Tên: Rabindranath Tagore
- Năm sinh – năm mất: 1861 – 1941
- Quê quán: Ấn Độ
- Là danh nhân văn hóa, nhà thơ hiện đại lớn nhất của Ấn Độ. Thơ Tagore chan chứa tình yêu đất nước, con người, cuộc sống,...
2. Tác phẩm
Mây và sóng được in trong tập Trăng non.
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1. Tìm hiểu chung
- Người kể chuyện: em bé;
- Phương thức biểu đạt: biểu cảm kết hợp tự sự, miêu tả;
- Thể loại: thơ văn xuôi (thơ tự do);
- Bố cục: 2 phần
+ Phần 1: Từ đầu... và mái nhà ta sẽ là bầu trời xanh thẳm: câu chuyện của em bé với những người “trên mây”;
+ Phần 2: Tiếp theo... hết: câu chuyện của em bé với những người “trong sóng”.
2. Tìm hiểu chi tiết
2.1. Lời mời gọi của những người “trên mây” và “trong sóng”
- Thế giới của những người sống “trên mây”, “trong sóng”:
+ Thế giới của những người sống “trên mây”: Rực rỡ, lung linh, huyền ảo (ánh sáng mặt trời vàng buổi bình minh, ánh sáng vầng trăng bạc khi đêm về);
+ Thế giới của những người sống “trong sóng”: Vui vẻ và hạnh phúc (chỉ có ca hát và rong chơi khắp chốn từ khi thức dậy cho đến chiều tà).
→ Xa xôi, cao rộng, rực rỡ sắc màu, chứa đựng biết bao điều bí ẩn;
- Cách đến với họ:
+ Đến nơi tận cùng trái đất, đưa tay lên trời;
+ Đến bờ biển cả, nhắm nghiền mắt lại.
→ Lời mời gọi của những người sống “trên mây”, “trong sóng” chính là tiếng gọi của thế giới diệu kỳ, lung linh huyền ảo đầy hấp dẫn.
→ Gợi lên trong em bé những khát khao được khám phá, ngao du ở những xứ sở xa xôi.
2.2. Lời từ chối của em bé
- Sự lưỡng lự ở những câu hỏi đầu tiên:
+ Nhưng làm thế nào mình lên đó được?
+ Nhưng làm thế nào mình ra ngoài đó được?
→ Em bé vừa có những khao khát khám phá thế giới bên ngoài, vừa muốn ở nhà với mẹ.
- Lời từ chối của em bé:
+ Làm sao có thể rời mẹ mà đến được?
+ Làm sao có thể rời mẹ mà đi được?
→ Sức níu giữ của tình mẫu tử. Tình yêu thương của mẹ đã thắng lời mời gọi đầy hấp dẫn của những người “trên mây” và “trong sóng”. Với em bé, được ở bên mẹ, làm mẹ vui và được mẹ yêu thương, che chở là niềm hạnh phúc không gì sánh được.
2.3. Trò chơi của em bé
- Con là mây, mẹ là trăng, con lấy hai tay trùm lên người mẹ;
- Con là sóng, mẹ là bờ biển, con sẽ lăn, lăn, lăn và vỗ vào gối mẹ.
→ Tình cảm mẹ con sâu sắc:
a. Tình cảm em bé dành cho mẹ
- Luôn muốn ở bên mẹ, vui chơi cùng mẹ;
- Sáng tạo ra những trò chơi thú vị để mẹ có thể chơi cùng;
- Trò chơi vừa thỏa ước mong làm mây, làm sóng tinh nghịch, bay cao, lan xa phiêu du khắp chốn; lại vừa được quấn quýt bên mẹ - như mây quấn quýt bên vầng trăng, như sóng vui đùa bên bờ biển.
b. Tình cảm mẹ dành cho em bé
- Mẹ luôn muốn ở bên để chăm sóc, chở che, vỗ về: mẹ mình đang đợi ở nhà, buổi chiều mẹ luôn muốn mình ở nhà;
- Mẹ giống như ánh trăng dịu hiền soi sáng từng bước con đi, bờ biển bao dung ôm ấp, vỗ về;
- Không ai biết mẹ con ta ở chốn nào → Tình mẫu tử hòa quyện, lan tỏa, thâm nhập khắp vũ trụ mênh mông.
→ Cả bài thơ là tương quan của tình mẫu tử với thiên nhiên, vũ trụ → Ca ngợi, tôn vinh tình mẫu tử bao la, thiêng liêng và vĩnh cửu.
III. TỔNG KẾT
1. Nghệ thuật
- Thơ văn xuôi, có lời kể xen đối thoại;
- Sử dụng phép lặp, nhưng có sự biến hóa và phát triển;
- Xây dựng hình ảnh thiên nhiên giàu ý nghĩa tượng trưng.
2. Nội dung
Bài thơ thể hiện tình yêu thiết tha của em bé đối với mẹ, ca ngợi tình mẫu tử thiêng liêng, bất diệt. Qua đó, ta cũng thấy được tình cảm yêu mến thiết tha với trẻ em của nhà thơ, với thiên nhiên, cuộc đời bình dị.