I. VAI TRÒ VÀ Ý NGHĨA CỦA TRI THỨC LỊCH SỬ
1) Vai trò
- Để lại cho đời sau những bài học kinh nghiệm quý giá, giúp con người nhận thức về cội nguồn, bản sắc của bản thân, gia đình, cộng đồng, dân tộc.
=> Đây là điều kiện cơ bản để giữ gìn và phát triển bản sắc văn hoá trong thời đại toàn cầu hoá.
- Là nền tảng vững chắc của truyền thống yêu nước, niềm tự hào, điểm tựa cho lòng tin vào sức mạnh của dân tộc.
=> Giúp con người khám phá và tiếp cận với nhiều nền văn hoá, văn minh của nhân loại. Giúp mỗi quốc gia dân tộc tự nhận thức chính mình.
2) Ý nghĩa của tri thức lịch sử
- Trong quá trình tồn tại và phát triển, con người có nhu cầu tìm hiểu về bản thân và xã hội.
+ Khoa học - kĩ thuật càng phát triển, con người càng nhận thức chính xác, đầy đủ hơn về lịch sử xã hội loài người.
+ Quá khứ đã để lại nhiều giá trị văn hoá, giá trị truyền thống, là cơ sở đề rút ra những kinh nghiệm lịch sử phục vụ cho hiện tại.
- Lịch sử là cái đã qua, quá khứ, hiện tại và tương lai gắn bó chặt chẽ với nhau.
+ Quá khứ luôn để lại cho đời sau những bài học kinh nghiệm quý giá.
+ Tìm hiểu, đúc rút và vận dụng những bài học lịch sử là nhu cầu của mỗi cá nhân và cộng đồng xã hội trong quá trình phát triển. => Hiểu biết quá khứ giúp ta hiểu biết sâu sắc hiện tại để hành động tích cực hơn, từ đó tiền đoán sự vận động, phát triển sắp tới để tác động cho thắng lợi của tương lai.
- Cuộc đời mỗi con người tính từ bất kì mốc thời gian nào cũng có quá khứ, hiện tại, tương lai.
+ Nghiên cứu quá khứ đề hiệu hiện tại và hướng tới tương lai. Quá khứ, hiện tại và tương lai gắn bó chặt chẽ với nhau.
+ Quá khứ luôn để lại cho đời sau những bài học kinh nghiệm quý giá.
- Đối với mỗi quốc gia, dân tộc:
+ Lịch sử là nền tảng vững chắc của truyền thống yêu nước, niềm tự hào và là điểm tựa cho lòng tin vào sức mạnh của dân tộc.
+ Khoa học lịch sử giúp con người khám phá và tiếp cận với nhiều nền văn hoá, văn minh của nhân loại.
+ Những bài học rút ra từ lịch sử còn giúp mỗi quốc gia dân tộc tự nhận thức chính mình trong quan hệ quốc tế.
II. HỌC TẬP VÀ KHÁM PHÁ LỊCH SỬ SUỐT ĐỜI
1) Sự cần thiết của việc học tập, khám phá lịch sử suốt đời
- Kho tàng tri thức lịch sử của nhân loại rất phong phú, rộng lớn và đa đạng. Tri thức lịch sử thu nhận ở nhà trường chỉ là một phần rất nhỏ.
- Trong thực tế, tri thức lịch sử chưa bộc lộ hết những diễn biến và bản chất.
=> Phải theo đuổi học tập, tìm hiểu, khám phá lịch sử đến cùng.
- Xuất phát từ nhu cầu của cuộc sống, khoa học lịch sử không ngừng phát triển để đáp ứng nhu cầu hiểu biết ngày càng cao của con người.
=> Nghiên cứu và học tập lịch sử vì thế phải được duy trì thường xuyên, liên tục.
- Học tập, tìm hiểu, khám phá lịch sử suốt đời là điều kiện quan trọng giúp mỗi người cập nhật và mở rộng tri thức, phát triển và hoàn thiện kĩ năng
=> Con người có khả năng tự tin ứng phó với những biến đổi ngày càng gia tăng của đời sống để nắm bắt tốt các cơ hội nghề nghiệp, việc làm, đời sống.
2) Thu thập thông tin, sử liệu, làm giàu tri thức lịch sử
- Tri thức lịch sử: gắn liền với các nguồn sử liệu, các môn khoa học liên ngành, phương
pháp nghiên cứu, năng lực nhận thức, bài học kinh nghiệm....
- Hai dạng của tri thức lịch sử:
+ Những tri thức đã được hiểu biết, nhận thức: văn bản, tài liệu, tác phẩm sử học, kết quả nghiên cứu,...
+ Những tri thức thu được từ sự trải nghiệm thực tế: niềm tin, giá trị, kinh nghiệm, bí quyết, kĩ năng,...
- Để hiểu biết sự thật lịch sử, phải bắt đầu từ sử liệu, dùng sử liệu để khôi phục sự kiện, sau đó mới giải thích và đánh giá sự kiện.
=> Muốn tái hiện bức tranh lịch sử đầy đủ, chính xác, cần phải tìm kiếm và sưu tầm các nguồn sử liệu, những phát hiện mới để làm giàu tri thức cho nhân loại.
III. KẾT NỐI TRI THỨC, BÀI HỌC LỊCH SỬ VÀO CUỘC SỐNG
- Lịch sử cung cấp cho con người những kinh nghiệm quý báu của người xưa trong cuộc sống, trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Học lịch sử là học được cái hay, cái đẹp, cái ý nghĩa sâu sắc từ những sự kiện, nhân vật lịch sử.
- Lịch sử cho biết về những giá trị truyền thống và văn hoá của mỗi quốc gia, dân tộc và nhắc nhở con người phải luôn nhớ về cội nguồn, để giữ gìn, bảo vệ quê hương, đất nước.
- Bảo tàng là nơi lưu giữ tập trung các nguồn sử liệu của hiện thực lịch sử.