4. VẬN DỤNG CAO (2 câu)
Câu 1: Trong kho tàng thơ ca Việt Nam, có rất nhiều bài thơ “mượn cảnh tả tình” như “Qua Đèo Ngang”, em hãy kể tên một số bài thơ mà em biết (ngữ liệu có thể lấy trong sách hoặc ngoài SGK).
Câu 2: Trong bài thơ “Qua Đèo Ngang” có nhắc đến cụm từ “ta với ta”. Cụm từ này cũng được xuất hiện trong bài “Bạn đến chơi nhà” (Nguyễn Khuyến). Em hãy so sánh giá trị biểu đạt của cụm từ đó trong hai bài thơ.
Bài Làm:
Câu 1:
Gợi ý:
- Ngắm trăng (Hồ Chí Minh)
Phiên âm
Ngục trung vô tửu diệc vô hoa,
Đối thử lương tiêu nại nhược hà?
Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt,
Nguyệt tòng song khích khán thi gia.
Dịch thơ
Trong tù không rượu cũng không hoa,
Cảnh đẹp đêm nay, khó hững hờ!
Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ.
- Kiểu ở lầu Ngưng Bích (Nguyễn Du) (rõ nhất trong 6 câu thơ đầu và 8 câu thơ cuối)
Trước lầu Ngưng Bích khoá xuân
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung
Bốn bề bát ngát xa trông
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng.
….
Buồn trông cửa bể chiều hôm
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa
Buồn trông ngọn nước mới sa
Hoa trôi man mác biết là về đâu
Buồn trông nội cỏ rầu rầu
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh
Buồn trông gió cuốn mặt duềnh
Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
Câu 2:
Gợi ý:
- Câu thơ chứa cụm từ “ta với ta” của hai bài là:
Một mảnh tình riêng, ta với ta (Qua Đèo Ngang)
Bác đến chơi đây, ta với ta (Bạn đến chơi nhà)
- So sánh:
+ Giống:
*Vị trí: Đều xuất hiện ở câu thơ cuối và cả hai bài thơ kết thúc bằng cụm từ “ta với ta”.
*Tác dụng: Đều thể hiện trực tiếp cảm xúc, tâm trạng của chủ thể trữ tình.
+ Khác:
*Trong bài “Qua Đèo Ngang”, “ta” xuất hiện hai lần trong cụm “ta với ta” để chỉ tác giả (Bà Huyện Thanh Quan), một mình tác giả đối diện với chính mình.
=> Biểu lộ sâu sắc tâm trạng cô đơn, nỗi buồn thấm thía khi chỉ có một mình tác giả đứng trước khung cảnh thiên nhiên đất trời mênh mông, hoang sơ; đồng thời còn thể hiện sự nhỏ bé, thưa thớt, ít ỏi của con người chốn Đèo Ngang heo hút.
*Trong bài “Bạn đến chơi nhà”, “ta” xuất hiện hai lần trong cụm “ta với ta” để chỉ tác giả (Nguyễn Khuyến) với khách (bạn), hai cá thể riêng biệt nhưng có mối quan hệ gắn bó hòa hợp, sự đồng nhất trọn vẹn.
=> Tôi với bác là chúng ta với nhau, thể hiện một tình bạn gắn bó keo sơn, đồng thời kín đáo bộc lộ niềm tự hào về tình bạn ấy. “Ta với ta” trong thơ của Nguyễn Khuyến là sự gặp gỡ giao lưu của một đôi bạn tri âm tri kỉ, là mối quan hệ ấm áp, đồng cảm giữa hai trái tim, hai con người.
- Kết luận:
*Nếu “ta với ta” trong “Qua Đèo Ngang” chỉ một cá nhân thì trong “Bạn đến chơi nhà” là hai cá thể riêng biệt.
*Nếu “ta với ta” trong “Qua Đèo Ngang” mang lại cảm giác cô đơn, nỗi buồn trước cảnh tượng thiên nhiên đất trời và sự heo hút của con người thì “Bạn đến chơi nhà” lại mang đến cảm giác ấm áp vì có sự kết nối của con người, đó là mối quan hệ gắn bó keo sơn, đồng nhất trọn vẹn giữa hai người bạn tri âm tri kỷ.