1. NHẬN BIẾT (3 câu)
Câu 1: Hãy trình bày hiểu biết của em về tác giả, tác phẩm.
Câu 2: Xác định cảm hứng chủ đạo của bài thơ.
Câu 3: Xác định bố cục của bài thơ.
Bài Làm:
Câu 1:
- Tác giả: Bà Huyện Thanh Quan
+ Tên thật là Nguyễn Thị Hinh (chưa rõ năm sinh, năm mất), sống vào thế kỉ XIX, quê ở làng Nghi Tàm, nay thuộc quận Tây Hồ, Hà Nội.
+ Chồng bà làm tri huyện Thanh Quan, tỉnh Thái Bình, do đó bà có tên gọi là Bà Huyện Thanh Quan.
+ Bà là một trong số nữ sĩ tài danh hiếm có trong thời đại ngày xưa, hiện còn để lại sáu bài thơ luật Đường , trong đó có bài “Qua Đèo Ngang”.
- Tác phẩm:
+ Hoàn cảnh ra đời: Bài thơ được sáng tác khi bà trên đường từ Bắc Hà vào Huế nhận chức “Cung Trung giáo tập”.
+ Xuất xứ: In trong “Hợp tuyển thơ văn Việt Nam”, tập ba, NXB Văn hóa, 1963).
+ PTBĐ chính: Biểu cảm
+ Thể thơ: Thất ngôn bát cú luật Đường.
+ Giá trị nội dung:
Bài thơ cho thấy cảnh Đèo Ngang bao la thoáng đãng mà vắng vẻ heo hút, tuy có thấp thoáng dáng vẻ con người nhưng còn hoang sơ. Đồng thời thể hiện nỗi nhớ nước, thương nhà và nỗi cô đơn thầm lặng của tác giả.
+ Giá trị nghệ thuật:
*Thể thơ thất ngôn bát cú luật Đường cô đọng cảm xúc.
*Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình.
*Sử dụng từ láy gợi hình gợi cảm, từ đồng âm, nghệ thuật đối, đảo, điệp,…
Câu 2:
- Cảm hứng chủ đạo: Xuyên suốt bài thơ là cảnh Đèo Ngang thoáng đãng nhưng heo hút, tuy có bóng dáng con người nhưng vô cùng ít ỏi. Ẩn sâu trong đó là tâm trạng cô đơn, nỗi buồn hoài cổ của nhà thơ khi đứng trước cảnh Đèo Ngang. Bài thơ chứa chan cảm xúc của tác giả, là một bài thơ hay cho thấy sự yêu mến non sông, đất nước của nữ thi sĩ.
Câu 3:
- Gợi ý: có 2 cách
+ Theo thể thơ, bố cục gồm 4 phần:
Đề – hai câu đầu: Cái nhìn chung về cảnh vật Đèo Ngang.
Thực – hai câu tiếp: Cuộc sống của con người ở Đèo Ngang.
Luận – hai câu tiếp: Tâm trạng của tác giả.
Kết – hai câu cuối: Nỗi cô đơn đến tột cùng của tác giả.
+ Theo nội dung, bố cục gồm 2 phần:
Bốn câu đầu: Miêu tả bức tranh thiên nhiên và cuộc sống của con người nơi Đèo Ngang.
Bốn câu sau: Tâm trạng hoài cổ, nỗi nhớ nước, thương nhà da diết, nỗi buồn thầm lặng cô đơn của nhà thơ.