BÀI 13. TỔ CHỨC LÃNH THỔ NÔNG NGHIỆP
MỞ ĐẦU
Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp là các lãnh thổ sản xuất nông nghiệp được hình thành nhằm khai thác hợp lí các thế mạnh về tự nhiên, kinh tế - xã hội cho phát triển nông nghiệp của đất nước. Việt Nam có nhiều hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp khác nhau, trong đó, nổi lên các hình thức: trang trại, vùng chuyên canh, vùng nông nghiệp. Các hình thức này được hình thành và phát triển như thế nào ở nước ta?
Giải rút gọn:
Trang trại:
- Trang trại ở nước ta được bắt đầu phát triển gắn liền với nền kinh tế sản xuất hàng hoá. Đến năm 2021, cả nước có 23 771 trang trại.
- Cùng với xu hướng chuyển dịch của ngành nông nghiệp, số lượng và cơ cấu trang trại theo lĩnh vực hoạt động cũng có sự thay đổi.
Vùng chuyên canh:
- Các vùng chuyên canh được hình thành với quy mô lớn, tương đương với vùng nông nghiệp.
- Ngoài các vùng chuyên canh có quy mô tương ứng với vùng nông nghiệp, còn có các vùng chuyên canh có quy mô lãnh thổ nhỏ hơn, nằm trong vùng sinh thái nông nghiệp hoặc một địa phương cấp tỉnh, có mức độ chuyên môn hoá sâu về một sản phẩm chính.
Vùng nông nghiệp
- Việc quy hoạch phát triển các vùng nông nghiệp nhằm khai thác tốt nhất các điều kiện tự nhiên, các điều kiện kinh tế - xã hội cho phát triển và phân bố hợp lí các hoạt động sản xuất nông nghiệp, phục vụ nhu cầu của thị trường trong nước và quốc tế.
- Từ những năm 1970, phương án 7 vùng sinh thái nông nghiệp của nước ta đã được hình thành.
I. TRANG TRẠI
Câu hỏi: Dựa vào thông tin mục I, hãy phân tích hình thức tổ chứ lãnh thổ nông nghiệp trang trại của nước ta hiện nay.
Giải rút gọn:
- Sản xuất được tiến hành với quy mô ruộng đất và các yếu tố sản xuất tập trung đủ lớn, cùng phương thức tổ chức, quản lí sản xuất tiến bộ và trình độ kĩ thuật cao, hoạt động tự chủ để sản xuất ra các loại sản phẩm hàng hoá phù hợp với yêu cầu của thị trường.
- Hình thức trang trại giúp người dân phát huy được lợi thế, mở rộng quy mô sản xuất nông nghiệp hàng hoá, nâng cao năng suất, hiệu quả và sức cạnh tranh trong cơ chế thị trường.
- Trang trại ở nước ta được bắt đầu phát triển gắn liền với nền kinh tế sản xuất hàng hoá. Đến năm 2021, cả nước có 23 771 trang trại.
- Cùng với xu hướng chuyển dịch của ngành nông nghiệp, số lượng và cơ cấu trang trại theo lĩnh vực hoạt động cũng có sự thay đổi.
- Hai vùng có số lượng trang trại nhiều nhất là Đồng bằng sông Hồng và Đồng bằng sông Cửu Long.
- Việc tổ chức sản xuất trong trang trại tập trung vào những cây, con đặc thù có giá trị kinh tế cao; ứng dụng công nghệ cao, sản phẩm chất lượng, an toàn, gần với tiêu chuẩn quy định và truy xuất nguồn gốc rõ ràng.
II. VÙNG CHUYÊN CANH
Câu hỏi: Dựa vào thông tin mục II, hãy phân tích hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp vùng chuyên canh ở nước ta
Giải rút gọn:
- Vùng chuyên canh hay vùng sản xuất nông nghiệp trọng điểm là vùng tập trung phát triển một hoặc vài loại cây trồng, vật nuôi phù hợp với điều kiện sinh thái nông nghiệp (đất, khí hậu,...), điều kiện kinh tế – xã hội nhằm tạo ra khối lượng hàng hoá lớn, gắn với công nghiệp chế biến, đáp ứng nhu cầu của thị trường, mang lại hiệu quả cao.
- Có ý nghĩa to lớn trong nền nông nghiệp sản xuất hàng hoá, tăng cường sử dụng máy móc, vật tư lớn, áp dụng các tiến bộ khoa học – công nghệ, nâng cao hiệu quả sản xuất. Đội ngũ lao động được nâng lên về trình độ và chuyên môn hoá.
- Các vùng chuyên canh được hình thành với quy mô lớn, tương đương với vùng nông nghiệp.
- Ngoài các vùng chuyên canh có quy mô tương ứng với vùng nông nghiệp, còn có các vùng chuyên canh có quy mô lãnh thổ nhỏ hơn, nằm trong vùng sinh thái nông nghiệp, hoặc một địa phương cấp tỉnh, có mức độ chuyên môn hoá sâu về một sản phẩm chính.
- Các vùng chuyên canh được định hướng phát triển thành vùng sản xuất hàng hoá, vùng chuyên canh nông nghiệp hữu cơ, vùng chăn nuôi tập trung an toàn, hiệu quả cao dựa trên lợi thế vùng, miền, địa phương; đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, thích ứng với biến đổi khí hậu.
III. VÙNG NÔNG NGHIỆP
Câu hỏi: Dựa vào thông tin mục II, hãy phân tích hình thức tổ chức lãnh thổ vùng nông nghiệp ở nước ta
Giải rút gọn:
- Đây là hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp cao nhất, có phạm vi rộng lớn, dựa trên các đặc điểm tự nhiên, kinh tế, kĩ thuật cũng như các thế mạnh khác nhau giữa các vùng lãnh thổ của nước ta.
- Việc quy hoạch phát triển các vùng nông nghiệp nhằm khai thác tốt nhất các điều kiện tự nhiên, các điều kiện kinh tế - xã hội cho phát triển và phân bố hợp lí các hoạt động sản xuất nông nghiệp, phục vụ nhu cầu của thị trường trong nước và quốc tế.
- Từ những năm 1970, phương án 7 vùng sinh thái nông nghiệp của nước ta đã được hình thành.
LUYỆN TẬP, VẬN DỤNG
Câu hỏi: Dựa vào bảng 13.1, nhận xét về quy mô và cơ cấu trang trại của nước ta năm 2011 và năm 2021.
Giải rút gọn:
- Quy mô trang trại của nước ta trong giai đoạn 2011 – 2021 tăng, số lượng trang trại tăng từ 20078 (2011) lên 23771 trang trại (2021); tăng 3693 trang trại. Trong đó:
+ Trang trại trồng trọt giảm từ 8635 (2011) còn 6514 trang trại (2021); giảm 2121 trang trại (giảm 1,3 lần).
+ Trang trại chăn nuôi tăng từ 6267 (2011) lên 13748 trang trại (2021); tăng 7481 trang trại (tăng 2,2 lần).
+ Trang trại nuôi trồng thủy sản giảm từ 4440 (2011) còn 2813 trang trại (2021); giảm 1627 trang trại (giảm 1,3 lần).
+ Trang trại khác giảm từ 736 (2011) còn 696 trang trại (2021); giảm 40 trang trại.
- Cơ cấu trang trại tăng tỉ lệ ở trang trại chăn nuôi, giảm tỉ lệ ở trang trại trồng trọt, trang trại nuôi trồng thủy sản và trang trại khác. Trong đó:
+ Trang trại trồng trọt giảm từ 43,0% còn 27,4%
+ Trang trại chăn nuôi tăng từ 31,2% lên 58,7%
+ Trang trại nuôi trồng thủy sản giảm từ 22,1% còn 11,8%
+ Trang trại khác giảm từ 3,7% còn 3,0%
Câu hỏi: Sưu tầm một số hình ảnh về hoạt động sản xuất nông nghiệp nổi bật của một vùng nông nghiệp ở nước ta.
Giải rút gọn:
Vùng Đồng bằng sông Cửu Long
