Giáo án VNEN bài Việt Nam từ năm 1930-1945

Ngày soạn:
Ngày dạy:
Điều chỉnh:
Bài 22 - Tiết: 63,65 đến 68,69:
VIỆT NAM TỪ NĂM 1930 ĐẾN NĂM 1945
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
Học xong bài này, HS đạt được
1. Kiến thức
- Giải thích được Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời đầu năm 1930 là kết quả tất yếu của sự kết hợp chủ nghĩa Mác lênin với phong trào công nhân và phong trào yêu nước ở nước ta trong những năm 20 của thế kỉ XX.
- Trình bày được nguyên nhân, diễn biến chính, ý nghĩa của phong trào cách mạng 1930 – 1931, phong trào dân chủ 1936 – 1939 và cao trào cách mạng tiến tới Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945.
- Nêu được những nét chính về cao trào kháng Nhật cứu nước từ tháng 3/1945 và diễn biến chính của cuộc Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945.
- Đánh giá được ý nghĩa to lớn của sự kiện thành lập Đảng, nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử, bài học kinh nghiệm của cuộc cách mạng tháng Tám năm 1945.
- Biết sưu tầm tư liệu, tái hiện được các sự kiện lớn của lịch sử dân tộc từ năm 1930 đến năm 1945.
2. Kĩ năng
- Nâng cao năng lực phân tích, đánh giá thông qua xem xét các sự kiện lịch sử quan trọng.
3. Thái độ
- Bồi dưỡng lòng tự hào dân tộc, niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh.
* Tích hợp:
- Giáo dục đạo đức: lòng yêu nước, tự hào về quê hương đất nước
- Trân trọng những giá trị lịch sử, sự hi sinh lớn lao của các thế hệ cha ông cho độc lập, tự do của dân tộc.
4. Định hướng hình thành phát triển năng lực:
- Năng lực chung: Giải quyết vấn đề, sử dụng ngôn ngữ, sáng tạo.
- Năng lực chuyên biệt: Tái tạo kiến thức, xác định mối quan hệ giữa các sự kiện, hiện tượng lịch sử, nhận xét, đánh giá.
II. NỘI DUNG TRỌNG TÂM
Nội dung:
+ Sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam.
+ Phong trào cách mạng trong những năm 1930 – 1931
+ Cuộc vận động dân chủ trong những năm 1936 – 1939
+ Tình hình Việt Nam trong những năm 1939 – 1945 và những cuộc đấu tranh đầu tiên.
+ Cao trào cách mạng tiến tới Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945.
+ Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 và sự thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà
III. PHƯƠNG PHÁP TRỌNG TÂM
- Phương pháp: Nêu vấn đề, gợi mở, vấn đáp, thảo luận nhóm, trình bày một phút kết quả thảo luận
IV. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH:
1. Giáo viên
- Lược đồ “Khởi nghĩa Bắc Sơn..; tranh Cuộc mít tinh tại Đấu Xảo – Hà Nội; lược đồ phong trào cách mạng 1930 - 1931
- Máy chiếu
2. Học sinh: Nghiên cứu sách HDH
V. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC
1. Ổn định lớp.
2. Kiểm tra bài cũ.
3. Bài mới.
HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
- Mục tiêu: tạo hứng thú, tâm thế cho học sinh.
- Phương pháp: vấn đáp
- Thời gian:
- Khởi động:
+ GV tổ chức HS hoạt động cá nhân trả lời các câu hỏi sgk
+ HS trả lời GV nhận xét và kết luận.
Vào đầu năm 1930, trong lịch sử dân tộc diễn ra hai sự kiện quan trọng: Một sự kiện chấm dứt con đường đấu tranh theo khuynh hướng dân chủ tư sản, một sự kiện mở đầu cho những phong trào đấu tranh mới của dân tộc ta để dẫn đến thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945
? Hãy nêu những điều em biết về hai sự kiện này?
HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
- Mục tiêu: trang bị cho học sinh những kiến thức mới liên quan đến tình huống/vấn đề học tập nêu ra ở hoạt động khởi động.
- Phương pháp: thuyết trình, pháp vấn, gợi mở, phân tích, nêu vấn đề, giảng bình, thảo luận nhóm…
- Thời gian:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG BÀI HỌC
Hoạt động 1: Tìm hiểu sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam
Chú ý thông tin sách SHD/53
Hoạt động cá nhân
? Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời trong hoàn cảnh nào? Do ai sáng lập
? Hội nghị thành lập Đảng diễn ra vào thời gian nào? địa điểm.
GV: giới thiệu hình 1 – SHD/54. Các đại biểu tham gia hội nghị.
- Tham gia hội nghị gồm có 7 đại biểu.
+ Nguyễn Ái Quốc đại biểu của Quốc Tế cộng sản.
+ 2 đại biểu của Đông Dương cộng sản Đảng: Trịnh Đình Cửu, Nguyễn Đức Cảnh.
+ 2 đại biểu của An Nam cộng sản Đảng: Châu Văn Liêm và Nguyễn Thiện
+ 2 đại biểu ngoài nước: Lê Hồng Sơn, Hồ Tùng Mậu.
GV trình bày: Hội nghị diễn ra ở nước ngoài trong điều kiện phải đảm bảo bí mật, điều kiện hoạt động rất khó khăn.
GV: miêu tả chân dung N.A.Q và các đại biểu dự hội nghị với tường thuật diễn biến trên bức tranh: Trong ngôi nhà cũ bé nhỏ của một cơ sở cách mạng Trung Quốc tại Cửu Long, thuộc khu vực ổ chuột với những túp lều bằng tôn và các tông chen chúc nhau nằm trên phần đất liền của lãnh thổ Hồng Công. Hội nghị thành lập Đảng được chính thức khai mạc. Mọi người ngồi xung quanh một chiếc bàn có để sẵn một bộ súc sắc, một trò chơi ưa thích của người Trung Quốc ở Hông Công. Nếu có ai nghi ngờ vì thấy tiếng ồn ào trong buồng thì tưởng đây là nơi tụ tập của những kẻ cờ bạc.
- Như vậy Đảng ta đã ra đời trên lãnh thổ nước ngoài chứ không phải tại Việt Nam.
“Như đứa trẻ sinh ra nằm trên cỏ
Không quê hương, sương gió tơi bời
Đảng ta sinh ở trên đời
Một hòn máu đỏ nên người hôm nay”
- Tố Hữu -
? Nội dung của Hội nghị là gì.
GV giải thích khái niệm:
+ "Chính Cương" là đường lối chính trị chủ yếu của 1 chính Đảng trong đó nêu rõ miêu tả, nhiệm vụ chính trị quan trọng nhất, hình thức tổ chức, phương pháp hoạt động.
+ "Sách lược" là những hình thức tổ chức và đấu tranh để giành thắng lợi trong 1 cuộc vận động chính trị.
GV: Đó là một cương lĩnh cách mạng giải phóng dân tộc đúng đắn, vận dụng sáng tạo CN Mác –Lê nin….
GV: ngoài ra hội nghị còn
- Bầu ban chấp hành trung ương lâm thời do đồng chí Trần phú làm tổng bí thư
Nhân dịp này, Nguyễn Ái Quốc ra lời kêu gọi nhân dịp thành lập Đảng.
GV nêu: sau hội nghị hợp nhất, ngày 24/02/1930 Đông Dương cộng sản Liên Đoàn cũng gia nhập Đảng cộng sản VN.
=> Cả 3 tổ chức cộng sản được thống nhất thành 1 Đảng duy nhất.
- Trong đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng năm 1960 đã quyết định lấy ngày 3.2 hàng năm là ngày kỉ niệm thành lập Đảng.
? Hội nghị thành lập Đảng 3-2-1930 có ý nghĩa quan trọng như thế nào đối với Cách mạng Việt Nam lúc bấy giờ.
? Hội nghị đã quyết định những nội dung gì
? Vì sao hội nghị lại quyết định đổi tên Đảng lúc này (tổ chức thảo luận nhóm)
(Để đáp ứng yêu cầu của 3 dân tộc trên bán đảo Đông Dương lúc bấy giờ, thể hiện rõ mối quan hệ khăng khít giữa cách mạng 3 nước: VN, Lào, Cam- Pu- Chia cùng chống kẻ thù chung: TDP)
GV: giới thiệu ảnh chân dung Trần Phú.
? Em hãy nêu vài nét về đ/c Trần Phú.
- Trần Phú sinh ngày 1-5-1904 tại Quảng Ngãi, cha mẹ mất sớm, cuộc sống khó khăn nhờ họ hàng giúp đỡ Trần Phú được vào học ở trường Quốc Học Huế, 1925 ông tham gia Hội Phục Việt rồi gia nhập Tân Việt Cách mạng đảng => 8-1926 học trường đại học phương Đông ở Liên Xô=> đầu 1930 về nước hoạt động => 10-1930 dự hội nghị Ban chấp hành trung ương được bầu làm tổng bí thư, ngày 19-4-1931 ông bị giặc bắt và hi sinh lúc 27 tuổi.
GV giải thích khái niệm: "Luận cương chính trị" Văn bản nêu những nguyên tắc cơ bản có tính chất cương lĩnh trong hoạt động của 1 Đảng.
? Nội dung của bản luận cương đề cập đến những vấn đề gì.
- Khẳng định tính chất Cách mạng Đông Dương lúc đầu là cách mạng tư sản dân quyền, sau đó bỏ qua thời kì tư bản chủ nghĩa tiến thẳng lên XHCN.
- Nhiệm vụ chủ yếu của cách mạng là đánh đổ phong kiến và đế quốc, giành lấy chính quyền cho công nông
- Lực lượng cách mạng là đại đa số quần chúng (giai cấp công nhân và nông dân)
Diều kiện cốt yếu của cách mạng là phải có Đảng Cộng sản lãnh đạo
- Đảng phải liên hệ mật thiết với vô sản các nước nhất là vô sản Pháp
? Luận cương chính trị 1930 có điểm gì giống và khác so với Chính cương, Sách lược vắn tắt?
BỔ SUNG:
Chú ý thông tin sách SHD/53
*Hoạt động nhóm đôi
? Tại sao nói sự thành lập Đảng cộng sản VN là bước ngoặt lịch sử vĩ đại.
? Cho biết vai trò của N.A.Q đối với việc thành lập Đảng cộng sản VN
Bác Hồ là vị cứu tinh của dân tộc VN.
+ 1920 người đã tìm ra con đường cứu nước đúng đắn chuẩn bị tư tưởng, chính trị, tổ chức cho việc thành lập Đảng.
+ 1925 Tại Quảng Châu T.Quốc người thành lập tổ chức cách mạng mới: HVNCMTN.
+ Cuối 1929, 3 tổ chức cộng sản ra đời trên cơ sở phân hoá của tổ chức thanh niên và Tân Việt.
+ Đầu 1930 N.A.Q thống nhất 3 tổ chức thành 1 Đảng duy nhất: ĐCSVN.
=> N.A.Q là người sáng lập ra Đảng cộng sản VN, đề ra đường lối cơ bản đúng đắn cho cách mạng VN. 1. Sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam.
a) Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam
* Hoàn cảnh.
- Ba tổ chức cộng sản ra đời thúc đẩy phong trào cách mạng dân tộc, dân chủ phát triển mạnh mẽ. Song hoạt động riêng rẽ, công kích lẫn nhau.
 Yêu cầu cấp bách là phải thống nhất các tổ chức Cộng sản thành một đảng thống nhất
- Nguyễn Ái Quốc đã triệu tập hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản
- Từ 6/1/1930, hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản họp tại Cửu Long (Hương Cảng - Trung Quốc) do nguyễn Ái Quốc chủ trì
* Nội dung hội nghị:
- Tán thành thống nhất các tổ chức cộng sản để thành lập một đảng duy nhất là: Đảng cộng sản VN.
- Thông qua chính cương vắn tắt, sách lược vắn tắt, điều lệ tóm tắt của Đảng do N.A.Q khởi thảo.
* Ý nghĩa.
- Hội nghị thành lập Đảng có ý nghĩa như 1 đại hội.
- Chính cương sách lược vắn tắt được hội nghị thông qua là cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng.
b) Luận cương chính trị (10/1930)
- 10/1930 Ban chấp hành trung ương lâm thời họp hội nghị lần thứ 1 - Tại Hương Cảng (T.Quốc)
- Nội dung hội nghị:
+ Đổi tên Đảng thành Đảng cộng sản Đông Dương.
+ Bầu BCHTW chính thức do Trần Phú làm tổng bí thư
+ Thông qua luận cương chính trị do Trần Phú khởi thảo.
* Nội dung cơ bản của luận cương chính trị (SHD/55)
c) Ý nghĩa lịch sử của việc thành lập Đảng.
- Là kết quả của cuộc đấu tranh dân tộc và giai cấp ở Việt Nam, là sản phẩm của sự kết hợp chủ nghĩa Mác – Lênin với phong trào công nhân và phong trào yêu nước.
- Là bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử của giai cấp công nhân và cách mạng VN. Khẳng định giai cấp công nhân đã trưởng thành và đủ sức lãnh đạo.
- Cách mạng VN trở thành 1 bộ phận của cách mạng thế giới.
- Là sự chuẩn bị tất yếu, quyết định những bước nhảy vọt về sau của cách mạng Việt Nam
Hoạt động 2: Tìm hiểu phong trào cách mạng trong những năm 1930-1931
GV: Cuộc khủng hoảng kinh tế (1929 - 1933) đã tác động đến tình hình kinh tế và XHVN
- Công nông nghiệp suy sụp, xuất nhập khẩu đình đốn, hàng hoá khan hiếm
- Đời sống mọi giai cấp tầng lớp đều bị ảnh hưởng.
Trong khi các tầng lớp NDVN điêu đứng vì nạn khủng hoảng và thiên tai thì thực dân Pháp đã thi hành những chính sách Tăng sưu thuế Đẩy mạnh khủng bố, đàn áp.
=>ND ta quyết tâm đấu tranh.
? Phong trào đấu tranh đã thu được kết quả gì ?
? Chính quyền Xô Viết ra đời. Ai là người quản lý công việc ở thôn xã ?
- Do các Chi bộ Đảng.
? Các chính sách về kinh tế - xã hội ?
+ Chính trị : Kiên quyết trấn áp bọn phản cách mạng, thực hiện các quyền tự do dân chủ cho dân.
+ Kinh tế : chia lại ruộng đất công cho nông dân, giảm tô, xoá nợ.
+ Văn hoá - Xã hội : Khuyến khích học chữ quốc ngữ ; Bài trừ các hủ tục, phong kiến ; các tổ chức quần chúng ra đời; sách báo tiến bộ được truyền bá sâu rộng trong nhân dân.
 Xô Viết Nghệ Tĩnh là chính quyền của dân, do dân, vì dân
+ Quân sự: Mỗi làng có 1 đội tự vệ vũ trang để giữ trật tự an ninh xóm làng, chống trộm cướp....
? Hoảng sợ trước phong trào của quần chúng và ảnh hưởng của Đảng, thực dân Pháp đã làm gì ?
- 12/9/1930 tại Hưng Nguyên TDP ném bom tàn sát đẫm máu, đốt phá làng mạc, sử dụng nhiều hình thức mua chuộc dụ dỗ, nhiều cơ quan lãnh đạo Đảng bị phá vỡ.
? Em có nhận xét gì về sự đàn áp, khủng bố của kẻ thù ?
=> Pháp tiến hành khủng bố cực kỳ tàn bạo, dùng các thủ đoạn chia rẽ, dụ dỗ và mua chuộc.
- Tàn khốc, thâm độc.
? Em có nhận xét, đánh giá gì về phong trào ở Nghệ Tĩnh. (Qui mô, t/c, mức độc ác liệt, quan hệ công - nông trong đấu tranh)
+ Qui mô: Hàng ngàn người, hàng vạn người.
+ T/C: mang tính triệt để, nông dân giương cao cờ đỏ búa liềm, đập tan chính quyền tay sai ở làng, xã, không lùi bước trước sự đàn áp của TDP.
+ Mức độ ác liệt: Máy bay ném bom, nhiều người hy sinh, nhiều người bị bắt.
+ Quan hệ công – nhân : trong đấu tranh: gắn bó mật thiết, nông dân biểu tình ủng hộ CN, CN giúp nông dân thành lập chính quyền Xô Viết.
GV: Giữa năm 1931 Pháp mới khôi phục lại được trật tự phản động ở vùng nông thôn Nghệ An - Hà Tĩnh.
? Phong trào Xô Viết - Nghệ Tĩnh có ý nghĩa lịch sử như thế nào?
- Mặc dù bị kẻ thù dập tắt trong máu lửa, nhưng phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh....
GV : Là cuộc tập dượt đầu tiên cho cách mạng tháng 8 sau này.
2. Phong trào cách mạng trong những năm 1930 – 1931
* Nguyên nhân
- Cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới đã tác động mạnh đến Việt Nam
- Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời kịp thời lãnh đạo nhân dân đấu tranh.
* Diễn biến chính
- 1/5/1930, Lần đầu tiên công nhân VN kỉ niệm ngày Quốc tế lao động. Các cuộc mít tinh, biểu tình bãi công, bãi khóa diễn ra khắp nơi...
- 9/1930 phong trào phát triển đến đỉnh cao tiêu biểu là cuộc biểu tình của nông dân Hưng Yên (Nghệ An) ngày 12/9/1930
* Kết quả:
- Chính quyền địch nhiều huyện, xã bị tê liệt, tan rã.
- Chính quyền Xô Viết ra đời ở 1 số huyện. Chính quyền Xô viết thi hành một số chính sách tiến bộ
* Ý nghĩa :
- Phong trào chứng tỏ tinh thần đấu tranh kiên cường, oanh liệt và khả năng cách mạng to lớn của quần chúng.
- Để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu
Hoạt động 3: Tìm hiểu cuộc vận động dân chủ trong những năm 1936-1939.
GV: Cuộc khủng hoảng kinh tế 1929 - 1933 làm cho >< trong lòng xã hội các nước tư bản trở nên gay gắt.
- Để ổn định tình hình trong nước, giai cấp tư sản ở các nước mày đã phát xít hoá bộ máy chính quyền, thành lập chế độ phát xít - 1 chế độ độc tài tàn bạo nhất của tư bản tài chính.
+ Trong nước: Tăng cường đàn áp cách mạng, thủ tiêu mọi quyền tự do dân chủ ...
+ Ngoài nước: Ráo riết chuẩn bị cuộc chiến tranh mới hòng chia lại thị trường thế giới....
Mưu đồ tấn công Liên xô thành trì cách mạng của thế giới, hi vọng đẩy lùi cách mạng thế giới.
GV: Cuộc khủng hoảng kinh tế (1929 - 1933) tác động sâu sắc đến mọi giai cấp và tầng lớp trong xã hội.
- Thực dân phản động thuộc địa và tay sai tiếp tục chính sách vơ vét, bóc lột, khủng bố cách mạng.
GV: Tạm thời hoãn các khẩu hiệu: "Đánh đổ đế quốc Pháp, Đông Dương hoàn toàn độc lập"; "Tịch thu ruộng đất của địa chủ chia cho dân cày."
- Nhiệm vụ trước mắt của nhân dân Đông Dương là: Chống phát xít, chống chiến tranh đòi " tự do, dân chủ, cơm áo, hoà bình".
GV giải thích:
+ Mặt trận dân chủ đông dương bao gồm các giai cấp, các đảng phái, dân tộc, tổ chức chính trị - xã hội, tôn giáo khác nhau.
+ Chủ trương này nhằm tập hợp mọi lực lượng yêu nước, dân chủ tiến bộ, đấu tranh chống chủ nghĩa phát xít và bảo vệ hoà bình thế giới.
HS hoạt động nhóm đôi:
? Thống kê các cuộc đấu tranh tiêu biểu trong phong trào?
HS: báo cáo, bổ sung và tự hoàn thiện vào vở
? Cuộc vận động dân chủ 1936 - 1939 có ý nghĩa lịch sử như thế nào đối với cách mạng VN.
GV: phân tích ý nghĩa của phong trào.
3. Cuộc vận động dân chủ trong những năm 1936 – 1939
a) Tình hình thế giới và trong nước
- Chủ nghĩa phát xít nắm quyền ở Đức, Italia, Nhật Bản trở thành mối nguy cơ dẫn tới một cuộc chiến tranh thế giới mới đe dọa hòa bình và an ninh thế giới.
- Đại hội lần thứ VII của Quốc tế Cộng sản (7-1935) đề ra những chủ trương mới: thành lập Mặt trận nhân dân ở các nước nhằm tập trung lực lượng chống phát xít và nguy cơ chiến tranh
- Ở Pháp, Mặt trận nhân dân Pháp lên cầm quyền, ban bố một số chính sách tiến bộ đối với các thuộc địa. Một số tù chính trị ở Việt Nam được thả.
- Trong nước: Hậu quả của cuộc khủng hoảng kinh tế cùng với chính sách phản động của thực dân Pháp ở thuộc địa làm cho đời sống nhân dân ta càng đói khổ, ngột ngạt
b) Phong trào dân chủ 1936 – 1939
- Chủ trương của Đảng:
+ Xác định kẻ thù cụ thể trước mắt là bọn phản động Pháp cùng tay sai
+ Nhiệm vụ là chống Phát xít, chống chiến tranh đế quốc, chống bọn phản động thuộc địa, tay sai, đòi tự do, cơm áo, hòa bình.
+ Chủ trương thành lập mặt trận nhân dân phản đế đông dương (1936) sau đổi thành mặt trận dân chủ đông dương (3/1938)
+ Phương pháp đấu tranh: Hợp pháp nửa hợp pháp; công khai và nửa công khai, đẩy mạnh tuyên truyền giáo dục...
* Phong trào đấu tranh.
- Phong trào Đông Dương đại hội
- Phong trào đón phái viên chính phủ Pháp và toàn quyền mới của Pháp đến Đông Dương (1937)
- Phong trào đấu tranh của quần chúng diễn ra sôi nổi mạnh mẽ, điển hình là cuộc mít tinh tại khu Đấu xảo- Hà Nội (ngày 1/ 5/ 1938)
- Phong trào báo chí công khai, nhiều tờ báo của Đảng, mặt trận ra đời như Tiền Phong, Dân chúng, Lao động... Truyền bá chủ nghĩa Mác Lê Nin và chính sách của Đảng.
- Từ cuối 1938 phong trào bị thu hẹp dần và 9.1939 thì chấm dứt.
* Ý nghĩa
- Trình độ chính trị, công tác của cán bộ, đảng viên được nâng cao
- Uy tín, ảnh hưởng của Đảng được mở rộng.
- Quần chúng được tập dượt đấu tranh, một đội quân chính trị hùng hậu được hình thành.
Hoạt động 4: Tình hình Việt Nam trong những năm 1939-1945 và những cuộc đấu tranh đầu tiên.
Nếu như phong trào cách mạng 1930 - 1931 là cuộc tổng diễn tập thứ nhất cho cách mạng tháng 8 thì phong trào dân chủ 1936 - 1939 là cuộc tổng diễn tập lần thứ 2 chuẩn bị cho cách mạng tháng 8/ 1945.
? Điểm lại những nét chính của tình hình thế giới sau khi chiến tranh thế giới thứ 2 bùng nổ.
? Cho biết tình hình Việt Nam sau khi chiến tranh thế giới thứ 2 bùng nổ.
- Thực dân Pháp đứng trước 2 nguy cơ :
+ Ngọn lửa cách mạng giải phóng của nhân dân Đông Dương sím muộn sẽ bùng cháy.
+ Bị Nhật hất cẳng
GV : 9/1940 Nhật nhảy vào Đông Dương (Lạng Sơn)
? Khi Nhật nhảy vào Đông Dương, quân Pháp như thế nào ?
? Sau khi vào Đông Dương quân Nhật như thế nào
GV: Thực dân Pháp bắt tay với Nhật cùng thống trị Đông Dương.
? Vì sao TDP và PXít Nhật thoả hiệp với nhau cùng thống trị Đông Dương ?
- Vì Đông Dương là khu vực có vị trí chiến lược (cửa ngõ của ĐNA) và có các nguồn lợi có thể khai thác.
- Bản chất của cả hai kẻ thù :
+ Đều muốn bóc lột ND Đông Dương : thủ đoạn giống nhau.
+ Đều muốn chống phá CM, đàn áp ND.
- Hai kẻ thù không đủ sức lật nhau nên phải thỏa hiệp, câu kết với nhau để cùng chung sức bóc lột ND Đông Dương, nhưng bản thân chúng lại mâu thuẫn với nhau về quyền lợi.
? Cho biết những việc làm của TDP, phát xít Nhật ở Đông Dương trong thời gian 1939 - 1945.
- Pháp thi hành chính sách “kinh tế chỉ huy” để bóc lột nhiều hơn vµ tăng các loại thuế.
- Giáo viên giải thích "kinh tế chỉ huy": thực chất là lợi dụng thời chiến để nắm độc quyền kinh tế Đông Dương, bóc lột nhiều hơn. TDP bị Nhật lấn lướt, nhưng chúng vẫn dùng nhiều thủ đoạn gian xảo để thu lợi nhuận cao nhất.
+ VD : Thuế rượu, muối, thuốc phiện từ 1939 - 1945 tăng 3 lần
- Nhật thu mua gạo theo lối cưỡng bức với giá rẻ.
? Những thủ đoạn đó đã gây hậu quả gì cho ND Việt Nam.
- Hơn 2 triệu dân ta bị chết đói vào cuối 1944- đầu 1945 => Nhân dân ta chịu 2 đường áp bức Pháp - Nhật-> điêu đứng, khốn cùng.
GV : sử dụng lược đồ H5/60 : Lược đồ khởi nghĩa Bắc Sơn.
? Cuộc khởi nghĩa diễn ra trong hoàn cảnh nào
* GV:
- 22/9/1940, Pháp kí với Nhật Bản hiệp định mở cửa Đông Dương cho Nhật tràn vào -> ngay đêm hôm đó Nhật tấn công Lạng Sơn. Quân Pháp tuy đông nhưng chỉ vài ngày đã tan rã, số lớn đầu hàng, số còn lại tháo chạy về Thái Nguyên. Chính quyền thực dân ở những vùng này tan rã, nhân cơ hội đó Đảng bộ Bắc Sơn lãnh đạo ND nổi dậy, viên tri châu Bắc Sơn chạy trốn.
- "Tri Châu" - Viên quan cai trị 1 huyện ở miền núi thời phong kiến và thời thuộc Pháp.
? Trước tinh thần đấu tranh của ND Bắc Sơn Nhật, Pháp có hành động gì.
? Cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn tại sao nhanh chóng thất bại.
- Điều kiện thuận lợi cho cuộc khởi nghĩa chỉ mới xuất hiện tại địa phương chứ không phải trên cả nước. Kẻ địch có điều kiện tập trung lực lượng đàn áp
? Tuy thất bại song cuộc khởi nghĩa có ý nghĩa gì.
- Cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn đã duy trì được 1 phần lực lượng: Đội du kích Bắc Sơn ra đời, trở thành lực lượng vũ trang nòng cốt của Đảng sau này
? Hoàn cảnh nào => cuộc khởi nghĩa Nam Kì
GV :
+ Pháp thua trận ở Châu Âu, yếu thế ở Đông Dương.
+ Nhật xúi giục bọn quân phiệt Thái Lan gây chiến tranh ở biên giới Lào - CPC.
+ TDP bắt binh lính Nam Kì đi làm bia đỡ đạn cho chúng, binh lính căm phÉn.
=> Trước tình hình đó xứ uỷ Nam Kì quyết định khởi nghĩa (chưa có sự đồng ý của Trung ương).
GV: Khi biết tin trung ương đảng ra quyết định đình chỉ cuộc khởi nghĩa nhưng quyết định này đến chậm
- Trước ngày khởi nghĩa một số cán bộ chỉ huy bị bắt, kế hoạch khởi nghĩa bị lộ
- Thực dân Pháp cho thiết quân luật, giữ những binh lính người Việt trong trại, tước vũ khí của họ, ra lệnh giới nghiêm, săn lùng các chiến sĩ cách mạng.
- Tuy nhiên theo kế hoạch cuộc khởi nghĩa vẫn nổ ra.
GV : dùng lược đồ khởi nghĩa Nam Kì để thuật diễn biến.
? Cuộc khởi nghĩa thu được kết quả gì.
? Theo em nguyên nhân nào => cuộc khởi nghĩa Nam kì bị thất bại.
- Khởi nghĩa Nam Kì nổ ra khi tại đây chưa xuất hiện điều kiện thuận lợi như ở Bắc Sơn, kế hoạch khởi nghĩa lại bị TDP phát hiện trước và chuẩn bị đối phó
GV dẫn chứng chứng minh: Trong thời gian 22/ 11/1940  31/ 12/ 1940 các tỉnh Gia Định, Mĩ Tho, Cần Thơ, Long Xuyên. TDP bắt 5.848 người, hàng ngàn người bị tù đày ra côn đảo, ra các trại tập trung, 1 số người lãnh đạo Đảng bị TDP tử hình. Trong đó có Nguyễn Văn Cõ tổng bí thư của Đảng từ (1938 - 1940) và Nguyễn Thị Minh Khai.
? Ý nghĩa:
- Chứng tỏ tinh thần yêu nước, sẵn sàng đứng lên chống quân thù của các tâng lớp nhân dân Nam Kì 4. Tình hình Việt Nam trong những năm 1939 – 1945 và những cuộc đấu tranh đầu tiên.
a) Tình hình thế giới và Đông Dương.
* Thế giới
- 1/9/1939 chiến tranh thế giới thứ 2 bùng nổ.
- 6/1940 Phát xít Đức tấn công nước Pháp, tư bản Pháp đầu hàng và làm tay sai cho Đức.
- Ở Viễn Đông: Nhật đẩy mạnh xâm lược Trung Quốc, tiến sát biên giới Việt Trung.
* Đông Dương
- 9/1940 Pháp đầu hàng Nhật ở Lạng Sơn, mở cửa cho chúng vào Đông Dương
- Nhật lợi dụng Pháp để đàn áp và bóc lột nhân dân ta
=> Đời sống nhân dân cực khổ, điêu đứng. Mâu thuẫn giữa toàn thể nhân dân Đông Dương với Nhật - Pháp trở nên sâu sắc.
b) Những cuộc nổi dậy đầu tiên
* Khởi nghĩa Bắc Sơn. (27/9/1940)
- Hoàn cảnh: Quân Nhật đánh vào Lạng Sơn, quân Pháp thua chạy qua châu Bắc Sơn
- Diễn biến
+ 27/9/1940 Đảng bộ Bắc Sơn lãnh đạo nhân dân nổi dậy tước vũ khí của tàn quân Pháp, thành lập chính quyền cách mạng.
+ Nhật – Pháp bắt tay nhau đàn áp
- Kết quả
+ Cuộc khởi nghĩa thất bại.
+ Đội Du kích Bắc Sơn ra đời.
* Khởi nghĩa Nam Kì. (23/11/1940)
- Hoàn cảnh
+ TDP bắt binh lính Nam Kì đi làm bia đỡ đạn chống lại quân phiệt Xiêm
+ Đảng bộ Nam Kì quyết định khởi nghĩa
- Diễn biến:
+ Đêm 22 rạng sáng 23/11/1940 cuộc khởi nghĩa bùng nổ lan ra khắp các tỉnh Nam Kì.
+ Chính quyền nhân dân và toà án cách mạng được thành lập ở nhiều nơi: Mĩ Tho, Gia Định… Cờ đỏ sao vàng lần đầu tiên xuất hiện ở Nam Kì
- Kết quả: khởi nghĩa thất bại
Hoạt động 5: Tìm hiểu về cao trào cách mạng tiến tới Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945
? Mặt trận Việt Minh ra đời trong hoàn cảnh nào?
? Cho biết nhiệm vụ mới của cách mạng Việt Nam được quyết định ở hội nghị Trung Ương lần thứ 8.
? Vì sao Đảng ta đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu.
- Vì mâu thuẫn giữa dân tộc ta với đế quốc, Nhật- Pháp ngày càng gay gắt, nhiều cuộc đấu tranh đã nổ ra (khởi nghĩa Bắc Sơn, Nam kì, Binh biến Đô lương…), nguyện vọng tha thiết của ND ta lúc này là đánh đuổi Nhật- Pháp
=> Đảng ta đã đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu.
? Tại sao đến lúc này Đảng ta lại chủ trương thành lập Mặt trận Việt Minh.
- Mâu thuẫn giữa dân tộc Đông Dương với phát xít, đế quốc Nhật- Pháp là chủ yếu nhất, để phát huy sức mạnh dân tộc ở mỗi nước Đông Dương -> mỗi nước cần có mặt trận dân tộc thống nhất riêng => Đảng ta đã chủ trương thành lập Mặt trận Việt Minh.
? Mặt trận Việt Minh bao gồm các tổ chức nào.
"Liên hiệp hết thảy các giới, đồng bào yêu nước, không phân biệt giàu nghèo, già trẻ, tôn giáo, xu hướng chính trị cùng đứng lên giải phóng dân tộc .
? Mặt trận Việt Minh ra đời có ảnh hưởng như thế nào đến các tầng lớp nhân dân.
- Chỉ sau 1 thời gian ngắn tổ chức này được uy tín và ảnh hưởng sâu rộng trong nhân dân.
- Sau khi thành lập M trận, Hồ Chí Minh đã gửi thư kêu gọi toàn dân đứng lên chống Pháp - Nhật.
HS: quan sát hình 7 - SHD/62
? Chiến thắng đầu tiên có ý nghĩa gì
- Cổ vũ tinh thần nhân dân ta
- Khẳng định vai trò to lớn của lực lượng vũ trang
GV: kết luận
- Đến cuối năm 1944 đầu 1945, Đảng ta đã xây dựng được lực lượng chính trị và lực lượng vũ trang (thông qua hoạt động của MTrận Việt Minh) cách mạng VN tiến lên 1 cao trào mới.
? Nhận xét về vai trò của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc
- Ngày 28/1/1941, Nguyễn Ái Quốc từ Trung Quốc về nước trực tiếp lãnh đạo phong trào cách mạng Việt Nam.
- Ngày 19/5/1941 Người chủ trì hội nghị ban chấp hành trung ương Đảng tại Pác Bó (Cao Bằng) xác định kẻ thù chính của nhân dân Đông Dương là phát xít Nhật - Pháp và các lực lượng phản cách mạng tay sai của chúng.
- Người sáng lập ra mặt trận Việt Minh (19/5/1941) công bố chương trình cứu nước và kêu gọi toàn dân đoàn kết thống nhất, đánh đuổi Nhật - Pháp. Xây dựng lực lượng chính trị và lực lượng vũ trang (Thành lập đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân 22/12/1944)
? Tại sao Nhật đảo chính Pháp.
? Nhật rất khốn đốn vì lí do nào.
Vấp phải các đòn tấn công dồn dập của Anh - Mĩ trên bộ cũng như trên biển
? Tình hình ở Đông Dương lúc này như thế nào.
? Thái độ, hành động của Pháp ra sao?
? Sau khi lên cầm quyền Nhật có thái độ và hành động như thế nào.
- Lật đổ được Pháp, Nhật lên nắm chính quyền, chúng tuyên bố giúp cho nền Độc lập của các DT Đông Dương, nhưng lại thi hành những chính sách rất phản động như: tăng cường bóc lột nhân dân ta, bắt nhân dân ta nhổ lúa trồng đay, tấn công vào khu căn cứ cách mạng nhằm tiêu diệt Việt Minh...
=> Như vậy, bộ mặt thật của phát xít Nhật bị bóc trần và nhân dân ta vô cùng căm ghét, muốn vùng lên chống lại chúng.
? Em có nhận xét gì về tình hình Đông Dương sau khi Nhật đảo chính Pháp.
- Nhân dân ta còn phải chịu thêm 1 ách thống trị của phát xít Nhật.
- Đây chưa phải là thời cơ tổng khởi nghĩa nhưng bộ mặt phản cách mạng của Nhật đã lộ rõ, nhân dân ta căm ghét chúng, tạo điều kiện cho cách mạng phát triển, đẩy phát xít Nhật vào tình trạng nguy khốn hơn.
? Trước tình hình Nhật đảo chính Pháp, Đảng ta đã có chủ trương gì.
GV: Trình bày diễn biến của cao trào "Kháng Nhật cứu nước" trên lược đồ Khu giải phóng Tây Bắc)
+ Tại Cao - Bắc - Lạng đội VN tuyên truyền giải phóng quân và cứu quốc quân phối hợp với lực lượng chính trị của quần chúng giải phóng hàng loạt các Châu, xã, huyện…
? Giữa lúc cao trào cách mạng đang lên cao Đảng ta đã làm gì để thúc đẩy cao trào cách mạng tiến lên.
- Giữa lúc cao trào cách mạng đang lên cao, hội nghị quân sự Bắc kì đã họp và đề ra nhiệm vụ:
+ Thống nhất các lực lượng vũ trang thành VN giải phóng quân.
+ Phát triển hơn nữa các lực lượng vũ trang và nửa vũ trang, mở trường đào tạo cán bộ quân sự và chính trị.
+ Đề ra nhiệm vụ cần kíp là phải tích cực phát triển chiến tranh du kích.
+ Xây dựng căn cứ địa kháng Nhật để chuẩn bị tổng khởi nghĩa khi thời cơ đến.

GV: dùng lược đồ H38: khu giải phóng Việt Bắc.
+ Khu giải phóng Việt Bắc gồm các tỉnh: Cao Bằng Bắc Cạn, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Hà Giang, Tuyên Quang và 1 số vùng lân cận khác: Bắc Giang, Phú thọ, Yên Bái, Vĩnh Yên.
? Sau khi thành lập Ủy ban khu giải phóng đã làm được những gì?
+ Uỷ ban lâm thời khu giải phóng được thành lập đã thi hành 10 chính sách lớn của Việt Minh nhằm đem lại quyền lợi cho nhân dân.
=> Khu giải phóng trở thành căn cứ địa của cả nước và hình ảnh thu nhỏ của nước VN mới.
? Giữa lúc phong trào cách mạng đang dâng cao, nạn đói khủng khiếp đã diễn ra ở Miền Bắc và Bắc Trung Bộ, Đảng ta đã có quyết định gì.
? Em có nhận xét gì về tình hình cách mạng nước ta trước ngày tổng khởi nghĩa 8/ 1945.
=> Trước ngày tổng khởi nghĩa, Cao trào kháng Nhật cứu nước đã diễn ra rất sôi nổi, quyết liệt trong toàn quốc tạo tiền đề cho tổng khởi nghĩa.
? Theo em Mặt trận Việt Minh ra đời đã có tác động như thế nào đến cao trào kháng Nhật cứu nước. (Thảo luận nhóm)
- Mặt trận Việt Minh đã tập hợp đông đảo quần chúng hình thành nên lực lượng chính trị đông đảo của cách mạng.
- Trên cơ sở phát triển các đoàn thể cứu quốc trong mặt trận Việt Minh, lực lượng chính trị kết hợp với lực lượng vũ trang tạo nên sức mạnh tổng hợp thúc đẩy cao trào kháng Nhật cứu nước. 5. Cao trào cách mạng tiến tới Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945
a) Mặt trận Việt Minh ra đời.
* Hoàn cảnh
- 28/1/1941, Nguyễn Ái Quốc về nước trực tiếp lãnh đạo phong trào cách mạng Việt Nam.
- Từ ngày 10 đến ngày 19/5/1941 Hội nghị lần thứ 8 ban chấp hành Trung ương họp tại Pác Bó (Cao Bằng) do Nguyễn Ái Quốc chủ trì
* Nội dung hội nghị
- Chủ trương:
+ Trước hết phải giải phóng cho được các dân tộc Đông Dương ra khỏi ách Nhật - Pháp.
+ Tạm gác khẩu hiệu "Đánh đổ địa chủ, chia ruộng đất cho dân cày".
+ Thực hiện khẩu hiệu: “Tịch thu ruộng đất của việt gian chia cho dân cày nghèo, giảm tô, giảm tức, chia lại ruộng công” tiến tới thực hiện “người cày có ruộng”
+ Thành lập Việt Nam độc lập Đồng minh (Việt Minh)
- Ngày 19/5/1941 Mặt trận Việt Minh được thành lập bao gồm các đoàn thể cứu quốc được xây dựng khắp cả nước (Cao Bằng, Bắc Cạn, Lạng Sơn…)
- Đầu năm 1941 đội du kích Bắc Sơn phát triển thành đội cứu quốc quân.
- Ngày 22/12/ 1944 đội VN tuyên truyền giải phóng quân ra đời.
- Cuối tháng 12/1944 đánh thắng liên tiếp hai trận Phay Khắt và Nà Ngần.
b) Cao trào kháng Nhật, cứu nước tiến tới Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945
* Nhật đảo chính Pháp (9- 3- 1945)
- Nguyên nhân
+ Đầu 1945 chiến tranh thế giới thứ 2 sắp kết thúc.
+ Nước Pháp được giải phóng.
+ Ở Mặt trận Thái Bình Dương: Phát Xít Nhật khốn đốn.
+ Ở Đông Dương: TDP ráo riết chuẩn bị, chờ thời cơ để giành lại địa vị thống trị cũ
=> Tình thế trên buộc Nhật phải đảo chính Pháp, độc chiếm Đông Dương.
- Diễn biến.
- Đêm 9/3/1945 Nhật đảo chính Pháp.
- Pháp chống cự yếu ớt, nhanh chóng đầu hàng Nhật
* Chủ trương của Đảng
- Họp hội nghị ban thường vụ trung ương Đảng (12/ 3/ 1945)
+ Xác định kẻ thù chính, cụ thể, trước mắt và duy nhất của nhân dân Đông Dương là phát xít Nhật.
+ Ra chỉ thị: "Nhật Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta"
+ Phát động cao trào "Kháng Nhật cứu nước."
* Diễn biến cao trào "Kháng Nhật cứu nước"
- Giữa 3/1945 cách mạng đã chuyển sang cao trào đấu tranh vũ trang và phong trào khởi nghĩa từng phần xuất hiện ở nhiều địa phương. Ở căn cứ địa Cao – Bắc – Lạng nhiều xã, châu, huyện được giải phóng.
- 15/ 4/ 1945, hội nghị quân sự Bắc Kì họp, thống nhất các lực lượng vũ trang thành VN giải phóng quân.
- Uỷ ban quân sự Bắc Kì được thành lập.
- 4/6/1945 khu giải phóng Việt Bắc được thành lập.
- Phong trào "phá kho thóc, giải quyết nạn đói" diễn ra sôi nổi.
=> Không khí khởi nghĩa sục sôi trong cả nước.
Hoạt động 6: Tìm hiểu về cuộc tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 và sự thành lập nước Việt Nam Dân chủ Công hòa.
GV: Sự tan rã của phát xít Đức và sự đầu hàng vô điều kiện của phát xít Nhật là điều kiện khách quan bên ngoài rất thuận lợi, tạo thời cơ cho ND ta vùng lên giành độc lập. Đảng ta và chủ tịch Hồ Chí Minh đã dự đoán đúng tình hình -> phát động ND ta tích cực khẩn trương chuẩn bị lực lượng đón thời cơ tiến tới tổng khởi nghĩa giành chính quyền.
? Lúc này đảng ta đã nhận định thời cơ cách mạng đã chín muồi, vậy thời cơ trong cách mạng tháng 8-1945 là gì.
- Thời cơ là sự kết hợp nhuần nhuyễn những điều kiện bên trong và điều kiện bên ngoài, trong đó điều kiện chủ quan giữ vai trò quan trọng nhất.
+ Chủ quan: Đảng cộng sản VN đã có quá trình chuẩn bị chu đáo với 3 cuộc diễn tập 1930-1931; 1936-1939; 1939-1945. Trong cao trao 1939-1945, Đảng Cộng sản Đông Dương đã lãnh đạo ND chuẩn bị chu đáo về đường lối, lực lượng chính trị, lực lượng vũ trang, căn cứ địa cách mạng và bước đầu tập dượt quần chúng ND khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền… qua cao trào kháng Nhật cứu nước quần chúng ND đã chuẩn bị sẵn sàng chờ lệnh khởi nghĩa.
+ Khách quan: “Thời cơ ngàn năm có một” đã đến. Tháng 5/1945 phát xít Đức bị tiêu diệt, phát xít Nhật bị đồng minh đánh bại (15/8/1945) => CM tháng 8 nổ ra trong 1điều kiện chủ quan và khách quan hoàn toàn chín muồi. Nhận định rõ thời cơ có một không hai này, Hồ Chí Minh đã nêu rõ “Đây là thời cơ ngàn năm có một cho dân tộc vùng dậy. Lần này dù có phải thiêu cháy dãy Trường Sơn cũng quyết giành độc lập cho đất nước”.
? Trước tình hình thuận lợi đó, Đảng ta đã có chủ trương gì.
- Phát động lệnh tổng khởi nghĩa chính quyền trong cả nước trước khi quân đồng minh vào.
- Thành lập Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc.
- Ra quân lệnh số 1 kêu gọi toàn dân nổi dậy.
* GV: đọc quân lệnh số 1: "Giờ tổng khởi nghĩa đã đến, cơ hội có 1 cho quân, dân VN cùng giành lấy quyền độc lập của nước nhà. Chúng ta phải hành động cho nhanh, với 1 tinh thần qủa cảm, vô cùng thận trọng.... cuộc thắng lợi hoàn toàn nhất định sẽ về ta."
? Tại sao Đảng ta lại quyết định phát lệnh tổng khởi nghĩa trong cả nước khi quân Nhật đầu hàng đồng minh.
+ Nếu phát lệnh tổng khởi nghĩa sớm (tức ngày 13) sẽ không được vì kẻ thù chính của ta chưa ngã gục, chúng còn đủ sức mạnh để chống lại ta.
+ Nếu phát lệnh tổng khởi nghĩa muộn hơn (tức 16) sẽ không kịp vì theo quy định của hội nghị Gót Xđam thì quân đội Tưởng Giới Thạch, Anh sẽ vào Việt Nam tước khi giới của quân đội Nhật (3/ 9/1945).
=> Bằng mọi giá ta phải thành lập chính quyền mới để tiếp quân đội đồng minh => Với quyết định khoa học, chính xác Đảng ta đứng đầu là Chủ tịch HCM đã kịp thời chớp thời cơ phát động tổng khởi nghĩa giành lấy chính quyền về tay nhân dân.
? Sau khi mệnh lệnh khởi nghĩa được ban bố, Đảng ta đã làm gì để tiến tới tổng khởi nghĩa giành chính quyền.
+ Lần đầu tiên HCM ra mắt đại biểu của quốc dân.
+ Đại hội nhất trí tán thành quyết định tổng khởi nghĩa, thông qua 10 chính sách của Việt minh.
+ Lập Uỷ ban dân tộc giải phóng Việt Nam (tức chính phủ lâm thời sau này).
GV: Đọc thư kêu gọi Tổng khởi nghĩa 8/1945 của Chủ tịch HCM:
“… Hỡi đồng bào yêu quý!
Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta.
Nhiều dân tộc bị áp bức trên thế giới đang ganh nhau tiến bước giành quyền độc lập. Chúng ta không thể chậm trễ. Tiến lên! Tiến lên! Dưới lá cờ Việt Minh, đồng bào hãy dũng cảm tiến lên!”
? Sự kiện nào đã mở đầu cho cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền.
GV: thuật diễn biến: (SGK-92).
? Thị xã Thái Nguyên được giải phóng có ý nghĩa gì.
=> Là thắng lợi mở đầu có ý nghĩa quyết định cho việc giành chính quyền ở Hà Nội - Huế - Sài Gòn.
? Em có suy nghĩ gì về chủ trương của Đảng
- Chủ trương sáng suốt, kịp thời.
=> Thời cơ tổng khởi nghĩa đã chín muồi.
GV: Chiều 15/8 mệnh lệnh tổng khởi nghĩa về tới HN, sáng 16/8 truyền đơn, biểu ngữ xuất hiện khắp mọi nơi, không khí ngày thêm sôi sục
GV: giới thiệu kênh hình 29 (Cuộc mít-tinh tại nhà hát lớn HN 19/8/1945)
? Quan sát hình 39 em thấy có những hình ảnh gì? Em có nhận xét gì về cuộc mít tinh.
*GV: Đây là bức ảnh do nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Bá Khoản chụp. Bức ảnh ghi lại K2 sôi động của ngày giành chính quyền ở thủ đô Hà Nội. Trong ảnh, biểu tượng trung tâm nổi bật là hình ảnh lá cờ đỏ sao vàng cỡ lớn phủ từ tầng 2 của nhà hát thành phố, làm nền cho lễ đài cuộc mít tinh và 1 lá cờ đỏ sao vàng khác đang được kéo lên. Đó là lá cờ cách mạng đã thấm máu của các chiến sĩ và đồng bào ta trong sự nghiệp giải phòng dân tộc. Bức ảnh cũng cho ta thấy 1 rừng cờ và biển người tham gia cuộc mít tinh.
Sáng 19/8/1945 cả thủ đô HN tràn ngập khí thế cách mạng, hàng chục vạn quần chúng ngoại thành, kéo qua các cửa ô, tiến vào nội thành phối hợp với quần chúng nội thành tiến hành cuộc mít tinh khổng lồ tại sân nhà hát lớn, hô vang các khẩu hiệu “Đả đảo chính phủ bù nhìn”. “Ủng hộ Việt Minh”, “Việt Nam hoàn toàn độc lập” …
Khoảng 11giờ 30’ cuộc mít tinh kết thúc, quần chúng chia thành nhiều toán, dưới sự lãnh đạo của Việt Minh, tỏa đi đánh chiếm các cơ quan đầu não của địch như: Phủ Khâm Sai, Tòa Thị Chính, sở cảnh sát…
? Cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ở Hà Nội thắng lợi có ý nghĩa như thế nào.
- Cổ vũ mạnh mẽ đối với phong trào khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước.
- Làm cho kẻ thù hoang mang, dao động.
GV: Huế là kinh đô của nhà Nguyễn là nơi làm việc của chính phủ bù nhìn thâm nhật: Trần Trọng Kim.
+ Nhận rõ được tầm quan trọng của Huế. Trung Ương Đảng bộ Thừa Thiên xúc tiến việc chuẩn bị cho khởi nghĩa thắng lợi.
+ Chiều 20/8 uỷ ban khởi nghĩa tỉnh được thành lập. Được tin Nhật đầu hàng, với cố gắng tránh mọi cuộc đổ máu, cán bộ VMinh đã thuyết phục Bảo Đại Thoái vị, Trần Trọng Kim từ chức, nhưng bọn phản động ngoan cố, dự định cầu cứu Nhật để chống lại. Biết được âm mưu này, ngày 23/8 hàng chục vạn dân gồm cả nông dân các huyện kéo về biểu tình, thị uy chiếm các công sở chính phủ Trần Trọng Kim tan rã.
+ Chiều ngày 30/8, 1 cuộc mít tinh lớn được tổ chức tại Ngọ Môn Huế trước hàng vạn quần chúng với băng biểu ngữ, cờ đỏ sao vàng, Bảo Đại đọc chiếu thoái vi, nộp ấn, kiếm cho phái đoàn chính phủ lâm thời => Chế độ phong kiến sụp đổ ở VN.
GV nêu:
+ Sài Gòn là trung tâm chính trị thứ 2 đồng thời là trung tâm kinh tế lớn nhất Đông Dương thời Pháp thuộc.
+ Tại Sài Gòn ngày 20/8 cờ đỏ sao vàng đã xuất hiện công khai, khí thế cách mạng của nhân dân sôi sục, quần chúng nhanh chóng làm chủ tình thế, chiếm các công sở.
+ Tiếp đó 1 cuộc mít tinh gần 1 triệu người tham dự, nhiệt liệt chào mừng uỷ ban Nam Bộ vừa được thành lập. Cuộc mít tinh tiến thành 1 cuộc tuần hành thị uy làm tê liệt mọi âm mưu chống cự của bọn thân Nhật.
=> Sài Gòn thành luỹ cuối cùng của CĐTD bị sụp đổ.
- Hai tỉnh dành được chính quyền muộn nhất là: Hà Tiên và Đồng Nai thượng => Đến 28/8 các tỉnh còn lại giành được chính quyền.
* Lưu ý: 1 số nơi: Vĩnh Yên, Hà Gang, Lào Cai, Móng Cái, Lai Châu do quân tưởng và bọn phản động chống lại nên chính quyền cách mạng chưa được thành lập trong tổng khởi nghĩa tháng 8. Cuộc đấu tranh giành chính quyền ở nhiều nơi này diễn ra gay go, phức tạp, 1 thời gian sau mới giành được độc lập.
? Em có nhận xét gì về diễn biến, lực lượng tham gia cuộc tổng khởi nghĩa giành chính quyền. (Thảo luận nhóm)
+ Tổng khởi nghĩa tháng 8 thành công nhanh chóng (chỉ trong vòng 15 ngày - (14  28/8). Trong đó khởi nghĩa thắng lợi ở HN, Huế, Sài Gòn có ý nghĩa quyết định đối với thắng lợi trong cả nước.
+ Lực lượng tham gia: toàn dân xuống đường, bao gồm cả lực lượng chính trị, và lực lượng vũ trang, trong đó lực lượng chính trị của quần chúng là chủ yếu.
? Vì sao tổng khởi nghĩa diễn ra giành thắng lợi nhanh chóng.
+ Nhờ tinh thần chủ động, khẩn trương của các địa phương trong việc chấp hành mệnh lệnh của Trung Ương.
+ Tinh thần sẵn sàng vùng lên giành lấy độc lập tự do của nhân dân trong cả nước.
? Nước VNDCCH được thành lập ngày tháng năm nào?
- Giáo viên thuật diễn biến buổi lễ khai sinh nước VNDCCH (sgv - 126, 127). Đọc vài câu trong tuyên ngôn độc lập.
- Giáo viên giới thiệu H40: Chủ Tịch Hồ Chí Minh được tuyên ngôn độc lập (2/9/1945)
? Vì sao chính phủ lại chọn ngày 2/9/1945 là ngày khai sinh ra nước VNDCCH.
+ Nếu sớm (tức trước ngày 2/9) sẽ không được vì ta chưa đủ điều kiện để chuẩn bị cho ngày 2/9.
+ Nếu muộn (Tức sau ngày 2/9) sẽ không kịp vì theo hội nghị PotXĐam, ngày 2/9 quân đồng minh sẽ vào VN tước vũ khí của Nhật, khi đó tình hình VN sẽ rất phức tạp. (VN lúc đó sẽ có 5 ĐQ: Anh tưởng (Đồng minh) Mĩ (quan sát viên quốc tế) Nhật (chưa rút về nước), Pháp (tù binh của Nhật)
=> Chính phủ chọn thời điểm 2/9/1945 là thời điểm thích hợp nhất và hoàn toàn hợp lý. Để VN trở thành nước chủ nhà tiếp quân đội đồng minh.
=> Ngày 2/9/1945 trở thành ngày quốc khánh của dân tộc ta.
? Ý nghĩa lịch sử của cách mạng tháng 8 (Đối với trong nước và quốc tế)
GV phân tích:
+ Đưa nước ta từ 1 nước thuộc địa, nửa phong kiến trở thành 1 nước Độc lập.
+ Đưa nhân dân ta từ thân phận nô lệ thành người làm chủ nước nhà  Từ đây nhân dân VN là chủ nhân của 1 quốc gia Độc Lập, TD, bình đẳng, hạnh phúc trong 1 nước cộng hoà: nước của dân, do dân, vì dân.
? Cách mạng tháng 8 thành công là do những nguyên nhân nào.
? Sự lãnh đạo kịp thời sáng tạo của Đảng Cộng sản Đông Dương và Chủ Tịch Hồ Chí Minh trong cách mạng tháng 8 thể hiện ở những điểm nào.
+ Sự lãnh đạo sáng suốt, tài tình của Đảng và Chủ Tịch Hồ Chí Minh, với đường lối cách mạng đúng đắn, phương pháp cách mạng bạo lực, kết hợp bạo lực chính trị và bạo lực vũ trang kết hợp giữa đấu tranh chính trị và đấu tranh vũ trang, từ khởi nghĩa từng phần tiến tới tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước  Đây là thắng lợi to lớn và hầu như không đổ máu.
GV: Hoàn cảnh khách quan:
+ Pháp bị đại bại ở chính quốc - rồi bị phát xít Nhật gạt bỏ ở Đông Dương Nhật lại bị đồng minh đứng đầu là Liên Xô đánh gục (14/8/1945)  2 kẻ thù trực tiếp của nhân dân VN đã bị ngã gục.
=> Cách mạng tháng Tám thành công là kết quả rực rỡ của sự kết hợp chặt chẽ những điều kiện bên ngoài với những điều kiện bên trong. 6. Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 và sự thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà
* Hoàn cảnh ban bố lênh Tổng khởi nghĩa
-Thế giới:
+ Tại Châu Âu: Phát Xít Đức đầu hàng đồng minh không điều kiện (5/1945)
+ Ở Châu Á: Phát xít Nhật đầu hàng đồng minh không điều kiện (8/1945)
- Trong nước:
+ Quân Nhật hoang mang dao động cực độ.
+ Đảng và nhân dân ta chuẩn bị chu đáo, sẵn sàng nổi dậy.
- Ngay khi nghe tin chính phủ Nhật đầu hàng, Uỷ ban khởi nghĩa toàn quốc được thành lập và ra quân lệnh số 1 kêu gọi toàn dân nổi dậy.
=> Ngày 14  15/8/1945 hội nghị toàn quốc của Đảng họp tại Tân Trào (Tuyên Quang) quyết định phát động tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước.
- Ngày 16/8/1945 Đại hội Quốc dân họp ở Tân Trào tán thành quyết định tổng khởi nghĩa. Lập uỷ ban dân tộc giải phóng VN, do Hồ Chí Minh làm Chủ Tịch.
- Chủ tịch HCM gửi thư tới đồng bào cả nước kêu gọi nổi dậy tổng khởi nghĩa giành chính
- Chiều ngày 16/8/1945 giải phóng thị xã Thái Nguyên.
* Diễn biến
- Ngày 19/8/1945 mít tinh tại nhà hát lớn sau đó đánh chiếm các công sở chính quyền địch khởi nghĩa thắng lợi ở HN.
- Ngày 23/8, Huế khởi nghĩa thắng lợi.
- 25/8/1945 Sài Gòn khởi nghĩa thắng lợi.
- 2/9/1945 tại Quảng trường Ba Đình, Chủ Tịch HCM đọc bản Tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước VNDCCH.
* Ý nghĩa lịch sử.
- Cách mạng tháng Tám là sự kiện vĩ đại trong lịch sử dân tộc, phá tan xiềng xích nô lệ Nhật - Pháp, lật đổ ngai vàng phong kiến, lập ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, đưa nước ta trở thành một nước độc lập, mở ra kỉ nguyên mới cho dân tộc ta - kỉ nguyên độc lập, tự do.
- Cổ vũ nhân dân các nước thuộc địa và phụ thuộc, góp phần củng cố hòa bình ở khu vực Đông Nam Á nói riêng và trên toàn thế giới nói chung.
* Nguyên nhân thắng lợi.
- Dân tộc ta có truyền thống yêu nước sâu sắc, khi có Đảng Cộng sản Đông Dương và Mặt trận Việt Minh phất cao ngọn cờ cứu nước được mọi người hưởng ứng.
- Có sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh.
- Có khối liên minh công nông vững chắc, tập hợp được mọi lực lượng yêu nước trong mặt trận dân tộc thống nhất rộng rãi.
- Điều kiện quốc tế thuận lợi, Liên Xô và các nước Đồng minh đánh bại phát xít Đức, Nhật.
HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
- Mục tiêu: hoàn thiện kiến thức vừa chiếm lĩnh được.
- Phương pháp: Vấn đáp
- Thời gian:
+ HS: làm việc cá nhân, hoàn thành bài tập trong SHDH/65
+ HS: báo cáo kết quả; bổ sung
+ GV: nhận xét, đánh giá, kết luận
HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
- Mục tiêu: phát hiện các tình huống thực tiễn và vận dụng được các kiến thức, kĩ năng trong cuộc sống tương tự tình huống/vấn đề đã học.
- Phương pháp: Vấn đáp các câu hỏi sau khi hình thành kiến thức mới
- Thời gian:
GV: Hướng dẫn HS về nhà thực hiện các yêu cầu theo SHDH
Vận dụng:
? Tên Phố, trường mang tên những nhà cách mạng tiền bối
HOẠT ĐỘNG TÌM TÒI, MỞ RỘNG
- Mục tiêu: sưu tầm, mở rộng các kiến thức đã học
- Phương pháp: đàm thoại
- Thời gian:
GV: Hướng dẫn HS về nhà thực hiện các yêu cầu theo SHDH
HS: Tìm hiểu và đọc thêm kiến thức, tài liệu
4. Hướng dẫn về nhà.
a. Học bài cũ và làm bài tập
b. Chuẩn bị bài mới: Soạn bài tiếp theo: Việt Nam từ 1945 đến 1954