I. Yêu cầu
- Nhận dạng được một số nội quan của cá trên mẫu mổ và quan sát bộ xương cá.
- Rèn luyện kĩ năng mổ động vật có xương sống.
II. Chuẩn bị
- Cá chép nhỏ hoặc cá diếc
- Bộ đồ mổ và khay mổ. Đinh ghim.
- Tranh vẽ các nội quan và não cá.
- Mẫu mổ tiêm màu.
- Mô hình não cá hoặc mẫu não mổ sẵn.
III. Nội dung
1. Cách mổ (Dựa vào hình 32.1)
- Cắt một vết trước hậu môn và mổ bắt đầu từ a dọc bụng cá cho tới b, nâng mũi kéo tránh cắt vào các nội quan vùng bụng và tim nằm ở gần vùng ngực.
- Cắt tiếp theo đường bc vòng theo nắp mang. Sau đó cắt theo đường edc qua các xương sườn, dưới cột sống và lật bỏ.
- Cuối cùng cắt tiếp xương nắp mang theo đường cb' để lộ toàn bộ nội quan.
2. Quan sát cấu tạo trong trên mẫu
- Xác định vị trí của: các lá mang, tim, dạ dày, ruột, gan, mật, thận, tinh hoàn hoặc buồng trứng, bóng hơi.
- Gỡ để quan sát rõ các cơ quan
- Quan sát bộ xương cá
- Quan sát mẫu bộ não cá
IV. Thu hoạch
Tên cơ quan |
Nhận xét và nêu vai trò |
Mang |
Nằm dưới xương nắp mang trong phần đầu có vai trò trao đổi khí. |
Tim |
Nằm ở khoang thân ứng với các vây ngực, có vai trò co bóp đẩy máu vào động mạch. |
Thực quản, dạ dày, ruột, gan |
Phân hóa rõ rệt: Thực quản, dạ dày, ruột, gan. Gan tiết ra mật giúp tiêu hóa thức ăn. |
Bóng hơi |
Nằm sát cột sống, giúp cá chìm nổi trong nước. |
Thận |
Màu đỏ tím, nằm sát cột sống, lọc máu và thải các chất không cần thiết ra ngoài. |
Tuyến sinh dục, ống sinh dục |
Gồm 2 dài tinh hoàn (con đực), buồng trứng (cái). |
Bộ não |
Nằm trong hộp sọ nối với tủy sống nằm trong xương cột sống. điều khiển các hoạt động. |
Nhận xét:
Cá có hệ thần kinh ống bao gồm:
- Trung ương thần kinh:
- Não: nằm trong hộp sọ
Cấu tạo não cá gồm 5 phần:
- Não trước: kém phát triển
- Não trung gian
- Não giữa: Lớn, trung khu thị giác
- Tiểu não: phát triển: phối hợp các cử động phức tạp.
- Hành tuỷ: điều khiển nội quan
- Tuỷ sống: nằm trong cột xương sống.
- Dây thần kinh: Đi từ trung ương thần kinh đến các cơ quan.