A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM
I - CHẤT RẮN KẾT TINH
1. Cấu trúc tinh thể:
- Cấu trúc tinh thể hay tinh thể là cấu trúc tạo bởi các hạt ( nguyên tử, phân tử, ion ) liên kết chặt với nhau bằng những lực tương tác và sắp xếp theo một trật tự hình học không gian xác định gọi là mạng tinh thể, trong đó mỗi hạt luôn dao động nhiệt quanh vị trí cân bằng của nó.
- Chất rắn có cấu trúc tinh thể gọi là chất rắn kết tinh.
- Kích thước tinh thể của một chất tuỳ thuộc quá trình hình thành tinh thể diễn biến nhanh hay chậm (tốc độ kết tinh càng nhỏ, tinh thể có kích thước càng lớn).
2. Các đặc tính:
- Các chất rắn kết tinh được cấu tạo từ cùng một loại hạt, nhưng cấu trúc tinh thể không giống nhau thì những tính chất vật lí của chúng cũng rất khác nhau.
- Mỗi chất rắn kết tinh ứng với mỗi cấu trúc tinh thể có một nhiệt độ nóng chảy xác định không đổi ở mỗi áp suất cho trước.
- Vật rắn đơn tinh thể là vật được cấu tạo từ một tinh thể hoặc nhiều tinh thể nhỏ liên kết theo một trật tự xác định.
- Các vật rắn đơn tinh thể có tính dị hướng, tức là các tính chất vật lí của chúng (độ bền, độ nở dài, độ dẫn nhiệt,...) thay đổi theo các hướng khác nhau. Còn các vật rắn đa tinh thể có tính đẳng hướng, tức là các tính chất vật lí của chúng theo mọi hướng đều giống nhau.
II - CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH
- Chất rắn vô định hình là các chất không có cấu trúc tinh thể và do đó không có dạng hình học xác định.
- Các chất rắn vô định hình có tính đẳng hướng và không có nhiệt độ nóng chảy (hoặc đông đặc) xác định. Khi bị nung nóng, chúng mềm dần và chuyển sang thể lỏng.
B. Bài tập & Lời giải
Câu 1: trang 186 - sgk vật lí 10
Chất rắn kết tinh là gì? Hãy nêu các tính chất của loại chất rắn này.
Xem lời giải
Câu 2: trang 186 - sgk vật lí 10
Phân biệt chất rắn đơn tinh thể và chất rắn đa tinh thể
Xem lời giải
Câu 3: trang 186 - sgk vật lí 10
Chất rắn vô định hình là gì? Hãy nêu các tính chất của loại chất rắn này.
Xem lời giải
Câu 4: trang 187 - sgk vật lí 10
Phân loại các chất rắn theo cách nào dưới đây là đúng?
A. Chất rắn đơn tinh thể và chất rắn vô định hình.
B. Chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình.
C. Chất rắn đa tinh thể và chất rắn vô định hình.
D. Chất rắn đơn tinh thể và chất rắn đa tinh thể.
Xem lời giải
Câu 5: trang 187 - sgk vật lí 10
Đặc điểm và tính chất nào dưới đây không liên quan đến chất rắn kết tinh?
A. Có dạng hình học xác định.
B. Có cấu trúc tinh thể.
C. Có tính dị hướng.
D. Không có nhiệt độ nóng chảy xác định.
Xem lời giải
Câu 6: trang 187 - sgk vật lí 10
Đặc điểm và tính chất nào dưới đây liên quan đến chất rắn vô định hình?
A. Có dạng hình học xác định.
B. Có cấu trúc tinh thể.
C. Có tính dị hướng.
D. Không có nhiệt độ nóng chảy xác định.
Xem lời giải
Câu 7: trang 187 - sgk vật lí 10
Kích thước của các tinh thể phụ thuộc vào điều kiện gì?
Xem lời giải
Câu 8: trang 187 - sgk vật lí 10
Tại sao kim cương và than chì đều được cấu tạo từ các nguyên tử cacbon, nhưng chúng lại có các tính chất vật lí khác nhau?
Xem lời giải
Câu 9: trang 187 - sgk vật lí 10
Hãy lập bảng phân loại và so sánh các đặc tính của các chất rắn kết tinh và chất rắn định hình