Nội dung bài viết gồm hai phần:
- Lý thuyết
- Hướng dẫn giải bài tập sgk
A. Lý thuyết
I. Các dạng cân bằng
Trong thực tế, người ta chia các dạng cân bằng ra làm 3 loại
- Cân bằng bền
- Cân bằng không bền
- Cân bằng phiếm định
a) Cân bằng bền
Cân bằng bền của một vật là khi kéo vật ra khỏi vị trí cân bằng một chút thì trọng lực có xu hướng kéo vật trở về vị trí cân bằng cũ của nó.
Nguyên nhân: Trọng tâm của vật ở vị trí thấp nhất so với các vị trí lân cận của chính nó.
b) Cân bằng không bền
Cân bằng không bền của một vật là khi kéo vật ra khỏi vị trí cân bằng một chút thì trọng lực có xu hướng kéo vật ra xa vị trí cân bằng cũ của nó.
Nguyên nhân: Trọng tâm của vật ở vị trí cao nhất so với các vị trí lân cận của chính nó.
c) Cân bằng phiếm định
Cân bằng phiếm định của một vật là khi kéo vật ra khỏi vị trí cân bằng một chút thì trọng lực có xu hướng giữ yên ở vị trí cân bằng mới của nó.
Nguyên nhân: Trọng tâm của vật không thay đổi vị trí.
II. Cân bằng của một vật có mặt chân đế
Mặt chân đế: Là hình đa giác lồi nhỏ nhất bao bọc tất các diện tích tiếp xúc.
Chú ý: Có một số vật mặt chân đế chính là mặt đáy của vật.
Điều kiện cân bằng của một vật có mặt chân đế: là giá của trọng lực phải xuyên qua mặt chân đế (hay là trọng tâm “rơi” trên mặt chân đế).
Mức vững vàng của cân bằng được xác định bởi độ cao của trọng tâm và diện tích của mặt chân đế.
B. Bài tập & Lời giải
Câu 2: Trang 110 sgk vật lí 10
Vị trí trọng tâm có vai trò gì đối với mỗi dạng cân bằng?
Xem lời giải
Câu 4: Trang 110 sgk vật lí 10
Hãy chỉ rõ dạng cân bằng của:
a) Nghệ sĩ xiếc đang đứng trên dây;
b) Cái bút chì được cắm vào con dao nhíp;
c) Quả cầu đồng chất trên một mặt có dạng như Hình 20.9.
Xem lời giải
Câu 5: Trang 110 sgk vật lí 10
Người ta đã làm như thế nào để thực hiện được mức vững vàng cao của trạng thái cân bằng ở những vật sau đây?
a) Đèn để bàn.
b) Đèn cần cẩu.
c) Ô tô đua.
Xem lời giải
Câu 6: Trang 110 sgk vật lí 10
Một xe tải lần lượt chở các vật liệu sau với khối lượng bằng nhau: thép đá, lá gỗ và vải. Trong trường hợp nào thì xe khó bị đổ nhất? dễ bị đổ nhất?