Khởi động
Từ hơn 2 000 năm trước, trên lãnh thổ Việt Nam đã từng bước hình thành ba trung tâm văn minh gắn với ba quốc gia cổ. Các hiện vật trong Hình 1 (SGK tr. 93) là những tư liệu quý giá giúp các em tìm hiểu về các nền văn minh cổ trên đất nước Việt Nam một cách chân thực và sinh động. Những hiện vật đó gợi cho em liên tưởng đến những nền văn minh nào?
Trả lời:
Những hiện vật trong Hình 1 gợi cho em liên tưởng đến những nền văn minh:
- Trống đồng Ngọc Lũ (Hà Nam): Văn minh Văn Lang - Âu Lạc.
- Đài thờ Trà Kiệu (Quảng Nam): Văn minh Chăm-pa.
- Bình gồm Ken-đi (Óc Eo): Văn minh Phù Nam.
1. Văn minh Văn Lang - Âu Lạc
a. Cơ sở hình thành
Em hãy cho biết Nền văn minh Văn Lang - Âu Lạc được hình thành và phát triển dựa trên những cơ sở nào?
Trả lời:
Cơ sở hình thành nền văn minh Văn Lang - Âu Lạc:
- Điều kiện tự nhiên:
- Được hình thành trên lưu vực các dòng sông (sông Hồng, sông Mã, sông Cả).
- Khu vực có đất đai màu mỡ, hệ thống sông ngòi dày đặc, khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, thuận lợi cho động vật, thực vật sinh sôi, nảy nở, phát triển nông nghiệp, đặc biệt là nghề trồng lúa nước.
- Khoáng sản có các mỏ đồng, sắt, thiếc, chì,...thuận lợi cho nghề luyện kim phát triển sớm.
- Cơ sở xã hội:
- Văn minh Văn Lang - Âu Lạc có nguồn gốc từ văn hóa Phùng Nguyên (khoảng 4 000 năm trước), phát triển rực rỡ trong thời kì văn hóa Đông Sơn.
- Trong hơn 2 thiên nhiên kỉ, sự phát triển của công cụ lao động, các hoạt động sản xuất đã dẫn tới những thay đổi lớn: sự tan rã của xã hội nguyên thủy, phân hóa xã hội và sự ra đời của nhà nước.
- Cư dân Việt sống thành từng làng, xuất phát từ yêu cầu phát triển kinh tế nông nghiệp, yêu cầu bảo vệ cuộc sống chung của cộng đồng, các làng đã liên kết với nhau, suy tôn thủ lĩnh chung. Đây là cơ sở hình thành nên NN nước đầu tiên ở Việt Nam.
Bài tập & Lời giải
2. Một số thành tựu tiêu biểu
Câu 1. Trình bày những thành tựu tiêu biểu của nền văn minh Văn Lang - Âu Lạc.
Xem lời giải
Câu 2. Khai thác Tư liệu 1 (tr.98), hãy cho biết ý nghĩa, giá trị của nền văn minh Văn Lang - Âu Lạc trong lịch sử Việt Nam.
Xem lời giải
Câu 2. Khai thác Tư liệu 1 (tr.98), hãy cho biết ý nghĩa, giá trị của nền văn minh Văn Lang - Âu Lạc trong lịch sử Việt Nam.
Xem lời giải
2. Văn minh Chăm-pa
Em hãy cho biết nền văn minh Chăm-pa được hình thành trên những cơ sở nào?
Xem lời giải
b. Một số thành tựu tiêu biểu
Câu 1. Trình bày một số thành tựu tiêu biểu của văn minh Phù Nam.
Xem lời giải
Câu 2. Hãy giới thiệu một thành tựu mà em ấn tượng nhất.
Xem lời giải
Luyện tập
Câu 1. Lập bảng hệ thống (hoặc vẽ sơ đồ tư duy) về cơ sở hình thành của các nền văn minh cổ trên đất nước Việt Nam. Em hãy cho biết những điểm giống và khác nhau về điều kiện hình thành của các nền văn minh ấy.
Xem lời giải
Câu 2. Hãy thống kê một số thành tựu tiêu biểu của các nền văn minh cổ trên đất nước Việt Nam theo gợi ý sau:
| Thành tựu trên các lĩnh vực | Văn minh Văn Lang - Âu Lạc | Văn minh Chăm-pa | Văn minh Phù Nam |
| Sự ra đời nhà nước và tổ chức xã hội | |||
| Hoạt động kinh tế | |||
| Đời sống vật chất | |||
| Đời sống tinh thần |
Xem lời giải
Vận dụng
Câu 1. Em hãy giải thích tại sao phiên bản của trống đồng Ngọc Lũ được Việt Nam lựa chọn làm quà tặng Liên hợp quốc nhân dịp kỉ niệm 50 năm ngày thành lập tổ chức này.
Câu 2. Hãy sưu tầm một số hình ảnh cho thấy sức sống trường tồn của những giá trị các nền văn minh cổ trên đất nước Việt Nam.