Câu hỏi 3. Phân tích tác phẩm Tiếng gà trưa
Bài Làm:
Bài thơ “Tiếng gà trưa” của nhà thơ Xuân Quỳnh đã khơi gợi những kỉ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ, cũng như thể hiện được tình cảm bà cháu sâu nặng.
Bài thơ được sáng tác theo thể thơ năm chữ ngắn gọn, nhưng hàm súc. Âm thanh tiếng gà vốn đã rất quen thuộc ở các làng quê Việt Nam. Nhân vật trữ tình trong bài là người chiến sĩ đang trên đường hành quân, dừng chân lại bên xóm nhỏ để nghỉ ngơi. Bất chợt, âm thanh tiếng gà vang lên gợi lại kỉ niệm của tuổi thơ:
“Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
“Cục... cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ”
Xuân Quỳnh đã sử dụng biện pháp tu từ điệp ngữ - từ “nghe” được nhắc lại ba lần, cùng với các hình ảnh “xao động nắng trưa”, “bàn chân đỡ mỏi”, “gọi về tuổi thơ” nhấn mạnh được sự xúc động, bồi hồi của người chiến sĩ.
Dòng cảm xúc trào dâng mãnh liệt khiến cho những kỉ niệm tuổi thơ bỗng nhiên trở về:
“Tiếng gà trưa
Ổ rơm hồng những trứng
Này con gà mái mơ
Khắp mình hoa đốm trắng
Này con gà mái vàng
Lông óng như màu nắng”
Hình ảnh con gà mái mơ, con gà mái vàng chẳng còn xa lạ đối với mỗi đứa trẻ ở làng quê. Nhưng người cháu nhớ nhất là kỉ niệm xem trộm gà để trứng bị bà mắng:
“Tiếng gà trưa
Có tiếng bà vẫn mắng
- Gà đẻ mà mày nhìn
Rồi sau này lang mặt
Cháu về lấy gương soi
Lòng dại thơ lo lắng”
Lời trách mắng của người bà cũng xuất phát từ tình yêu thương, sự quan tâm. Để rồi đứa cháu tin là thật, lo lắng chạy về nhà lấy gương soi.
“Khi gió mùa đông tới
Bà lo đàn gà toi
Mong trời đừng sương muối
Để cuối năm bán gà
Cháu được quần áo mới”
Không chỉ những kỉ niệm hiện về, người cháu còn nhớ đến hình ảnh của bà. Đó sự tần tảo, vất vả khi bà chăm sóc cho đàn gà. Bà mong cho trời đừng sương muối, để đàn gà mau lớn, cuối năm bán lấy tiền sắm sửa quần áo cho cháu. Nhớ về bà, người cháu nhớ đến những sự vật thật giản dị, gắn bó với bà:
“Ôi cái quần chéo go,
Ống rộng dài quết đất
Cái áo cánh trúc bâu
Đi qua nghe sột soạt”
Người cháu cảm thấy tuổi thơ sống bên bà thật hạnh phúc. Dù khó khăn, vất vả nhưng vẫn không thể nào quên:
“Tiếng gà trưa
Mang bao nhiêu hạnh phúc
Đêm cháu về nằm mơ
Giấc ngủ hồng sắc trứng”
Tiếng gà trưa mang hạnh phúc, ước mơ của cháu về một cuộc sống bình yên, ấm no. Cuối cùng bài thơ cho người đọc thấy được mục đích chiến đấu của người chiến sĩ:
“Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ”
Tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ điệp ngữ, từ vì” được điệp lại tới bốn lần từ đó khẳng định mục đích chiến đấu cao cả của người chiến sĩ. Người cháu chiến đấu vì tình yêu với quê hương, đất nước; vì mong muốn đem lại một cuộc sống bình yên cho mọi người, đặc biệt là bà.
Với ngôn từ giản dị, hình ảnh gần gũi, Xuân Quỳnh đã khắc họa được những kỉ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ chốn thôn quê, cũng như thể hiện được tình cảm bà cháu trong bài thơ vô cùng chân thành, cảm động qua bài “Tiếng gà trưa”.