I. TÌM HIỂU CHUNG
- Thể loại: Thuộc truyện cổ tích kể về người dũng sĩ tài năng dũng cảm.
- Nhận vật:
- Nhân vật chính: Thạch Sanh
- Nhân vật phụ: Mẹ con Lí Thông, vua, công chúa…
- Ngôi kể: ngôi thứ ba
- PTBĐ: tự sự
Bố cục: 4 phần
- Đoạn 1: Từ đầu => mọi phép thần thông: Sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh.
- Đoạn 2: Tiếp => phong cho làm quận công: Thạch Sanh chiến thắng Chằn Tinh, bị Lý Thông cướp công.
- Đoạn 3: Tiếp => Hoá kiếp thành bọ hung: Thạch Sanh đánh nhau với đại bàng, cứu công chúa và con trai vua Thuỷ Tề; Lý Thông bị trừng phạt.
- Đoạn 4: Phần còn lại: Hạnh phúc đến với Thạch Sanh.
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT
1. Nhân vật Thạch Sanh
a. Sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh
- Nhà nghèo, sống một mình, làm nghề đốn củi kiếm ăn.
=> gần gũi với nhân dân, có nguồn gốc từ nhân dân lao động.
b. Những thử thách và chiến công của Thạch Sanh
- TS đã trải qua 4 thử thách :
- TS bị mẹ con Lý Thông lừa đi canh miếu thờ để thế mạng. → TS giết chết chằn tinh.
- TS xuống hang diệt đại bàng cứu công chúa, bị Lý Thông lừa lấp cửa hang → TS cứu thái tử con vua Thủy tề và được vua Thủy tề tặng cây đàn thần.
- Hồn chằn tinh và đại bàng bày mưu báo thù, Thạch Sanh bị bắt hạ ngục. → Tiếng đàn của Thạch sanh chữa khỏi bệnh cho công chúa, TS được giải oan và kết hôn cùng công chúa.
- Hoàng tử 18 nước chư hầu kéo quân sang đánh. → TS gảy đàn, quân 18 nước chư hầu xin hàng.
=> Qua các thử thách, TS đã bộc lộ nhiều phẩm chất đáng quý:
+ Thật thà chất phác,
+ Dũng cảm, tài giỏi,
+ Nhân ái, yêu hoà bình.
2. Nhân vật Lí Thông
Tính cách của LT bộc lộ qua các hành động :
- Gian trá, xảo quyệt
- Tàn nhẫn, vô lương tâm:
- Tiểu nhân, bạc nhược, thấp hèn
3. Ý nghĩa của một số chi tiết thân kì
- Tiếng đàn ... là đại diện cho công lý, thể hiện ước mơ về lẽ công bằng trong xã hội và tinh thần yêu hoà bình của nhân dân ta.
- Niêu cơm dù nhỏ nhưng ăn mãi không hết thể hiện ước mơ về một cuộc sống no ấm, tượng trưng cho tấm lòng nhân ái, tư tưởng yêu hoà bình của nhân dân ta.
→ Các chi tiết tưởng tượng kì ảo mang lại cho truyện màu sắc thần kì, đồng thời thể hiện sự tư tưởng của nhân dân : những người hiền lành, lương thiện sẽ luôn nhận được sự giúp đỡ.
4. Kết thúc truyện
- TS cưới công chúa, lên làm vua.
- Mẹ con LT bị sét đánh chết
=> Kết thúc có hậu thể hiện ước mơ công lý xã hội (ở hiền gặp lành, ở ác gặp ác) và ước mơ của nhân dân về sự đổi đời
III. TỔNG KẾT
1. Nội dung – Ý nghĩa:
* Nội dung: Thạch Sanh là truyện cổ tích về người dũng sĩ diệt chằn tinh, đại bàng cứu người...
- Ý nghĩa: Truyện thể hiện ước mơ, niềm tin của nhân dân về công lý xã hội, sự chiến thắng cuối cùng của những con người chính nghĩa lương thiện.
2. Nghệ thuật
- Chi tiết tưởng tượng kì ảo
- Khéo kết hợp huyền thoại và thực tế (cốt lõi sự thực lịch sử với những yếu tố hoang đường)