Soạn bài Đêm nay bác không ngủ: mục B Hoạt động hình thành kiến thức

2. Tìm hiểu văn bản

a. Trong đoạn thơ, anh đội viên là người chứng kiến một đêm không ngủ của Bác Hồ trên đường ra mặt trận.

b.Tỉnh dậy trong một đêm mưa giữa rừng, anh đội viên thấy Bác Hồ đốt lửa và hết sức tận tình chăm sóc giấc ngủ của anh bộ đội, Bác luôn lo lắng đến từng miếng ăn giấc ngủ cho tất cả mọi người.

c. Trong đoạn trích anh đội viên 3 lần tỉnh giấc:

Lần thứ nhất thức dậy:

• Từ ngạc nhiên: trời khuya Bác vẫn ngồi
• Trào dâng niềm thương Bác: Càng nhìn lại càng thương
• Cảm động khi chứng kiến cảnh Bác chăm sóc cho bộ đội

=> Trạng thái như trong giấc mộng, anh cảm nhận được sự vĩ đại mà gần gũi của vị lãnh tụ

Lần thứ hai: Bác vẫn ngồi đinh ninh.

=> Anh cảm nhận được dáng ngồi chất chứa biết bao cảm xúc bộn bề.

Lần thức dậy thứ ba: Tâm trạng từ hoảng hốt tới tha thiết lo lắng: mời Bác ngủ

=> Anh đội viên cảm nhận được tấm lòng yêu thương vô hạn của Bác đối với bộ đội và nhân dân

d.Bác luôn lo nghĩ cho người dân, các chiến sĩ, yêu thương mọi người, luôn chăm lo trăn chở suy nghĩ tựa như người cha già thao thức lo cho các con.

e. Qua các miêu tả đó, thể hiện tình cảm cao đẹp của Bác dành cho những chiến sĩ, người dân Việt Nam tựa như người cha  già luôn lo nghĩ cho đứa con của mình . Đồng thời qua đó cũng thể hiện sự kinh yêu vô ngàn của anh chiến sĩ đối với Bác, cảm động trước tâm lòng của vị lãnh tụ vĩ đại.

g. Bài thơ được viết theo thể thơ: ngũ ngôn. Mỗi dòng 5 tiếng thường được gieo vần ở tiếng cuối cùng mỗi dòng thơ, mỗi khổ 4 dòng thì vần ở các dòng 2,3; vần ở dòng 4 khổ này với dòng 1 khổ kia=> Đây là loại thể thơ rất thích hợp cho việc kể chuyện bởi chính cách gieo vần nhẹ ngàng, gần gũi.

h. Những câu thơ có sử dụng phương thức miêu tả: Vẻ mặt Bác trầm ngâm/ Người cha mái tóc bạc/ Rồi Bác đi dém chăn/ Bác dón chân nhẹ nhành/ Bóng Bác cao lồng lộng/ Bác vẫn ngồi đinh ninh/ Chòm râu im phăng phắc.

=> Cách miêu tả rất chân thực, tỉ mỉ chính xác sinh động làm toát lên tâm hồn cao đẹp của Bác, vị cha già của dân tộc, hi sình một đời vì non nước Việt Nam.

i. Nội dung bài:

Bài thơ kể lại câu chuyện Bác Hồ và anh đội viên trong một đêm Bác không ngủ trên đường ra chiến dịch ở lán nhỏ giữa rừng khuya. Trong đêm khuya mưa rơi lất phất, Bác đi đốt lửa, dém chăn, canh giấc ngủ cho bộ đội ngủ. Anh hiểu được tình thương mênh mông của Bác dành cho những người chiến sĩ. Thông qua cách sử dụng thể thơ năm chữ kết hợp với tự sự, miêu tả và biểu cảm, lời thơ giản dị, có nhiều hình ảnh thể hiện tình cảm tự nhiên, chân thực, sử dụng từ láy tạo giá trị gợi hình và biểu cảm, tác giả đã khắc họa hình ảnh cao đẹp của Bác Hồ kính yêu, người cha già vĩ đại nguyện dành trọn cuộc đời vì nước, vì dân.

3. Tìm hiểu về phép ẩn dụ.

a. Cụm từ Người Cha dùng để chỉ Bác Hồ. Có thể ví như vậy vì tình thương Bác dành cho bộ đội giống như cha với con.

b. Em thích cách 3 nhất bởi: sử dụng ẩn dụ tạo sự cô đọng, có tính hình tượng.