Phân tích hình tượng nhân vật Bê-li-cốp trong truyện ngắn Người trong bao (Sê-khốp)

Mở bài: Giới thiệu tác giả, tác phẩm, nhân vật.

• Sê-khốp là nhà văn Nga kiệt xuất, với hơn 500 truyện ngắn xuất sắc, ông đã khẳng định được tên tuổi của mình trong làng văn học thế giới. Từ những cốt truyện giản dị, tác phẩm của Sê-khốp thường đặt ra nhiều vấn đề có dý nghĩa xã hội to lớn, ý nghĩa nhân bản sâu xa. Ông được xem là đại biểu lớn cuối cùng của văn học hiện thực Nga nửa cuối thế kỉ XIX
• Người trong bao là truyện ngắn nối tiếng của Sê-khốp, được sáng tác trong thời gian nhà văn đang dưỡng bệnh tại I-an-ta đã phản ánh được bầu không khí ngạt thở của chế độ chuyên chế nặng nề của Nga cuối thế kỉ XIX.
• Nhân vật Bê-li-cốp là nhân vật điển hình của một bộ phận thuộc tầng lớp trí thức Nga đương thời: hèn nhát, bạc nhược, bảo thủ và ích kỉ.

Thân bài:

a) Ngoại hình và thói quen sinh hoạt

• Ngoại hình
• Đi giày cao su, cầm ô, nhất thiết phải mặc áo bành tô
• Đeo kính râm, mặc áo bông chần, lỗ tai nhét bông
• Khuôn mặt luôn giấu sau chiếc cổ áo bành tô bẻ đứng lên

=> Một con người kì quái, dị biệt, thu mình trong bao

• Trong sinh hoạt
• Mọi thứ đều để trong bao: từ vật dụng nhỏ (dao, đồng hồ quả quít) -> lớn (ô, khuôn mặt)
• Khi ra ngoài: Kín mít từ đầu tới chân, Đi xe ngựa thì cho kéo mui lên
• Khi ở nhà: Mặc áo khoác ngoài, đội mũ, đóng cửa, cài then, có đủ sự ngăn cấm và hạn chế; Buồng ngủ chật như cái hộp, giường nằm thì móc màn; Lúc ngủ: kéo chăn trùm đầu kín mít, trong phòng nóng bức, ngột ngạt...

=> Con người lập dị, khó hiểu

=> Những cái bao vật chất, hữu hình: thu mình lại trong một thế giới riêng, bé nhỏ, tránh ảnh hưởng từ bên ngoài để được an toàn.

b) Tính cách của Be - li - cốp

• Bảo thủ, sùng cổ
• Ca ngợi quá khứ, ghê tởm hiện tại, sợ hãi tương lai (Nhỡ lại xảy ra chuyện gì, Cần phải cân nhắc một chút...)
• Giáo viên dạy tiếng Hi Lạp – thứ tiếng cổ, lạc hậu, lỗi thời, không có giá trị ở hiện tại

=> Không có tính thời sự, một khoảng không an toàn

• Sợ hãi với mọi thứ
• Giấu ý nghĩ vào trong bao vì sợ phiền phức, chỉ “những chỉ thị, thông tư lệnh cấm mới là rõ ràng”...
• Sợ sự thay đổi: ép mình vào những khuôn khổ, trật tự của một nhà giáo dục: kính trọng đối với chính quyền; giữ gìn tư thế của một nhà giáo dục
• Sợ dị nghị, sợ nghe những lời đàm tếu, gán ghép của người xung quanh với Cô - va - len cô
• Ngại giao tiếp: việc duy trì các mối quan hệ được thực hiện như một nghĩa vụ: “trường học đông đúc quả là đáng sợ”; “việc đi cạnh ai đó quả là nặng nề”, đến nhà đồng nghiệp, người quen kéo ghế ngồi, không nói gì, mắt nhìn xung quanh khoảng 1h rồi về

=> Những cái bao vô hình: che đậy sự run sợ trước cái mới, trước quyền lực; che đậy sự hèn nhát, tự ti, bảo thủ, lạc hậu của Be - li - cốp.

=> Be - li - cốp dễ bị tổn thương và có khuynh hướng tự diệt

c) Cái chết của Be - li - cốp

• Nguyên nhân cái chết của Be – li – cốp: Do sự cười cợt và chế nhạo của Va – ren – ca, do chính tính cách của hắn gây nên và chế độ xã hội ngột ngạt, bí bách đương thời đã tạo ra những con người, tính cách Be – li – cốp: bạc nhược, khiếp đảm, sợ hãi trước những biến động nhỏ của cuộc sống
• Cái chết của Be – li – cốp: Nằm yên trong màn, đắp chăn kín và im lặng, hỏi chỉ đáp “không” hay “có”, không nói thêm điều gì; khi nằm trong quan tài: vẻ mặt hiền lành, dễ chịu, thậm chí còn có vẻ tươi tỉnh nữa

=> Be – li – cốp đã đạt được mục đích của cuộc đời, chui vào cái bao mà không bao giờ phải thoát ra nữa

=> Những cái bao vô hình, hữu hình kết tinh lại thành cái bao cuối cùng của cuộc đời hắn: chiếc quan tài.

• Ảnh hưởng của Be - li - cốp
• Thời gian: 15 năm

=> kéo dài, dai dẳng

• Phạm vi: trong nhà trường và cả khu phố
• Nguyên nhân: sự dò xét và bẩm báo của Be - li - cốp với cấp trên

=> sự hèn nhát, không dám đấu tranh của người dân tiếp tay cho Be - li - cốp càng ảnh hưởng sâu rộng.

=> Be - li - cốp vừa yếu ớt như môt nhân cách, vừa mạnh mẽ như một căn bệnh

=> Nét tâm lí đời thường có ở tất cả mọi người -> Be - li - cốp dễ dàng thôi miên và ảnh hưởng tới họ

=> Khả năng khai thác chiều sâu tâm lí của Sê - khốp

d) Nhận xét:

• Be - li - cốp hiện lên là một con người kì lạ, quái dị với những lớp bao chồng chéo:
• Lớp bao hữu hình giúp Be - li - cốp cách biệt với thế giới bên ngoài, an toàn trong thế giới chật chội, bí bách của mình.
• Lớp bao vô hình: che đậy sự hèn nhát, lo sợ, tự ti của Be - li - cốp trước sự đổi thay của thời đại.
• Nghệ thuật miêu tả: chi tiết tỉ mỉ, chi tiết điển hình, lặp lại (cái bao)....

Kết bài: Khẳng định lại giá trị của hình tượng nhân vật Bê-li-cốp trong tác phẩm và liên hệ với cuộc sống hiện tại