Mở đầu
Một tiết học về sự sống, một bạn nói rằng: "Một chiếc xe và một con sư tử đều có quá trình chuyển hoá vật chất và năng lượng, có khả năng di chuyển nên cả hai đều được gọi là vật sống". Em có đồng ý với ý kiến đó không? Em sẽ chứng minh cho ý kiến của mình như thế nào?
Trả lời:
Em không đồng ý với ý kiến cả xe và con sư tử đều là vật sống. Mặc dù chiếc xe và một con sư tử đều có quá trình chuyển hoá vật chất và năng lượng, có khả năng di chuyển, nhưng việc trao đổi và di chuyển của xe đều phụ thuộc vào con người, và xe không có khả năng tự phát triển, tự sinh sản. Do đó chiếc xe không phải là vật sống, con sư tử là vật sống.
I. Các cấp độ tổ chức của thế giới sống
Câu hỏi 1: Phân biệt cấp độ tổ chức và cấp độ tổ chức sống.
Trả lời :
Các cấp độ tổ chức là tập hợp tất cả các cấp đổ tổ chức từ nhỏ nhất đến lớn nhất trong thế giới sống: nguyên tử , phân tử, bào quan, tế bào ,... sinh quyển.
Cấp độ tổ chức sống là các tổ chức phân tử, bào quan, tế bào, mô...hệ sinh thái-sinh quyển biểu hiện đặc trung của sự sống như chuyển hóa vật chất, sinh trưởng và phát triển, sinh sản, cảm ứng, ..
Câu hỏi 2: Quan sát Hình 3.1, hãy:
a, Kể tên các cấp độ tổ chức của thế giới sống
b, Cho biết cấp độ tổ chức nào có đầy đủ các biểu hiện củ sự sống.
Trả lời :
a, các cấp độ tổ chức của thế giới sống : Nguyên tử, phân tử, bào quan, tế bào, mô, cơ quan, hệ cơ quan, cơ thể, quần thể, quần xã- hệ sinh thái, sinh quyển.
b, Cấp độ tổ chức sinh quyển có đầy đủ biểu hiện của sự sống.
Câu hỏi 3: Tại sao tế bào được xem là cấp độ tổ chức sống cơ bản nhất ?
Trả lời : Tế bào là cấp đổ tổ chức sống cơ bản nhất có đầy đủ các biểu hiện đặc trưng của thế giới sống như: chuyển hóa vật chất, sinh trưởng và phát triển, sinh sản, cảm ứng,... Vì vậy tế bào được xem là cấp độ tổ chức sống cơ bản nhất.
Bài tập & Lời giải
Câu hỏi 4: Các cấp độ tổ chức sống có mối quan hệ với nhau như thế nào ?
Xem lời giải
Luyện tập 1: Ý nghĩa của việc nghiên cứu mối quan hệ giữa các cấp độ tổ chức sống là gì?
Xem lời giải
II. Đặc điểm chung của các cấp độ tổ chức sống
Câu hỏi 5: Thế nào là nguyên tắc thứ bậc ?
Xem lời giải
Câu hỏi 6: Nêu ví dụ về một cấp độ tổ chức sống. Hãy giải thích sự hình thành cấp độ tổ chức theo nguyên tắc thứ bậc.
Xem lời giải
Câu hỏi 7: Nêu ví dụ về quá trình trao đổi chất giữa cơ thể với môi trường. Thông qua quá trình đó, sinh vật đã làm biến đổi môi trường như thế nào ?
Xem lời giải
Câu hỏi 8: Nêu ví dụ về cơ chế tự điều chỉnh ở các cấp độ: Cơ thể, quần thể, quần xã
Xem lời giải
Câu hỏi 10: Những đặc điểm khác biệt giữa các loài sinh vật là do đâu ?
Xem lời giải
Luyện tập 2: Sự phát sinh các biến dị có vai trò gì trong sự tiến hoá của thế giới sống?
Xem lời giải
Vận dụng : Chứng minh rằng thế giới sống vừa có tính đa dạng vừa có tính thống nhất một cách rõ rệt. Cho ví dụ minh hoạ.
Xem lời giải
Bài tập 1: Sự di cư của các loài chim liên quan đến đặc điểm nào của cấp độ tổ chức sống ?
Xem lời giải
Bài tập 2: Sự di cư có vai trò gì đối với loài chim này?