Bài 14: Việt Nam sau chiến tranh thế giới thứ nhất

A. Kiến thức trọng tâm

I. Chương trình khai thác lần thứ hai của thực dân Pháp

a. Nguyên nhân:

• Sau chiến tranh thế giới thứ nhất, Pháp là nước thắng trận nhưng bị tàn phá nặng nề, kinh tế kiệt quệ.
• Bản chất của đế quốc

=>Mục đích: vơ vét, bóc lột để bù đắp thiệt hại do chiến tranh gây ra.

b. Nội dung:

• Nông nghiệp: được đầu tư vốn nhiều nhất, mở rộng diện tích canh tác cây công nghiệp, chủ yếu là đồn điền cao su.
• Công nghiệp: Tăng cường đầu tư vào khai thác mỏ, đặc biệt là than và một số kim loại màu: thiếc, chì, kẽm. Đồng thời mở rộng một số cơ sở công nghiệp nhẹ như sợi, vải, diêm…
• Thương nghiệp: Đánh thuế nặng vào hàng hóa các nước nhập vào Việt Nam, chủ yếu là hàng hóa Pháp.
• Giao thông vận tải: đầu tư xây dựng đường sắt xuyên Đông Dương
• Tài chính: Ngân hàng Đông Dương độc quyền phát hành giấy bạc, chi phối toàn bộ ngành kinh tế.
• Thuế khóa: Đánh thuế nặng vào ruộng đất, thuế khóa, rượu, muối…

c. Đặc điểm: Diễn ra với tốc độ và quy mô lớn chưa từng thấy từ trước đến nay.

d. Tác động: Nền kinh tế tuy có phát triển nhưng què quặt, lạc hậu và phụ thuộc vào kinh tế Pháp…

II. Các chính sách chính trị, văn hóa, giáo dục:

a. Chính trị:

• Thực hiện chính sách “ chia để trị”.
• Thâu tóm mọi quyền hành, cấm đoán tự do dân chủ, thẳng tay đàn áp, khủng bố…

b. Văn hóa, giáo dục

• Pháp khuyến khích các hoạt động mê tín dị đoan, các tệ nạn xã hội, hạn chế mở trường học…

=> Phục vụ cho công cuộc cai trị, khai thác, bóc lột ở thuộc địa

III. Xã hội Việt Nam phân hóa

1. Giai cấp địa chủ phong kiến

• Câu kết chặt chẽ với thực dân Pháp làm tay sai, áp bức bóc lột nhân dân.
• Bộ phân địa chủ nhỏ và vừa có tinh thần yêu nước.

2. Giai cấp tư sản:

• Ra đời sau chiến tranh
• Phân hóa thành 2 bộ phận: tư sản mại bản (làm tay sai cho Pháp) và tư sản dân tộc ( chống đế quốc, chống phong kiến).

3. Tầng lớp tiểu tư sản thành thị:

• Số lượng tăng nhanh, đời sống bấp bênh
• Bộ phận tri thức có tinh thần hăng hái cách mạng.

4. Giai cấp nông dân:

• Chiếm hơn 90% dân số, bị thực dân, phong kiến áp bức, bóc lột nặng nề, bị bần cùng hóa.
• Là lực lượng hăng hái, đông đảo của cách mạng.

5. Giai cấp công nhân:

• Phát triển nhanh về số lượng và chất lượng
• Bị ba tầng áp bức, có quan hệ gần gũi với người nông dân, có truyền thống yêu nước.

=>Xã hội Việt Nam có sự phân hóa sâu sắc, mỗi giai cấp tầng lớp có thái độ chính trị và khả năng cách mạng riêng.