Nội dung chính bài: Liệt kê

A. Ngắn gọn những nội dung chính

1. Ngắn gọn kiến thức trọng tâm.

• Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm.
• Xét theo cấu tạo, có thể phân biệt kiểu liệt kê theo từng cặp với kiểu liệt kê không theo từng cặp.
• Xét theo ý nghĩa, có thể phân biệt kiểu liệt kê tăng tiến với liệt kê không tăng tiến.

B. Nội dung chính cụ thể

I. Thế nào là phép liệt kê.

• Liệt kê là cách sắp xếp nhiều từ, cụm từ khác nhau, có thể là từ đồng âm hoặc không nhưng phải có chung một nghĩa. ... Mục đích nhằm diễn tả các khía cạnh hoặc tư tưởng, tình cảm được đầy đủ, rõ ràng, chi tiết hơn đến với người đọc, người nghe.

Lưu ý khi sử dụng:

• Tất cả các từ liệt kê phải chung một chủ đề hay có 1 nghĩa chung tổng quát nhất định.
• Với phương pháp liệt kê tăng tiến, cần xác định đúng thứ tự theo vị trí thấp đến cao.
• Giữa các từ cần liệt kê cách nhau bởi dấu phẩy, chấm phẩy hoặc các từ kết hợp như “ với, và”.
• Phép liệt kê xuất hiện nhiều trong văn xuôi, tiểu thuyết, truyện ngắn… hầu như hiếm khi xuất hiện trong thơ ca.
• Cần phân tích, kiểm tra nếu các từ có liên quan ngữ nghĩa với nhau thì đó là phép liệt kê, ngược lại có thể là biện pháp tu từ khác.

VD: Phép liệt kê có trong câu:

• Giờ ra chơi thật vui vẻ, mọi người cùng nhau tổ chức những trò chơi hay như kéo co, nhảy dây, đá cầu, đá bóng, cầu lông,… 

II. Các kiểu liệt kê

* Phân loại thep cấu tạo:

1 Liệt kê theo từng cặp 

• Mỗi cặp từ được liệt kê thường liên kết bằng những từ như và, với, cùng..Những cặp từ này thường có một vài điểm chung để phân biệt với các từ khác.

Ví dụ: Tôi có rất nhiều sách hay như sách toán với hình học, sách văn và thơ, sách tiếng anh với tiếng Nhật, truyện tranh với truyện chữ….

2 Liệt kê không theo từng cặp

• Chỉ cần thỏa điều kiện các từ cùng mô tả một điểm chung nào đó như sự vật, con người, mối quan hệ, thiên nhiên… đều được. Giữa các từ cách nhau bởi dấu phẩy, chấm phẩy.

Ví dụ: Tôi rất thích đọc truyện tranh: Conan, Doraemon, 7 viên ngọc rồng, Thần đồng đất Việt, Tý Quậy,....

*Phân loại theo ý nghĩa

3 Liệt kê tăng tiến

• Tăng tiến có nghĩa là phải theo đúng một thứ tự, trình tự theo tự nhiên hoặc hợp quy luật nhất định. Thường thì ta liệt kê từ thấp đến cao, từ địa vị nhỏ đến lớn….

Ví dụ: Trong công ty tôi gồm có những người là nhân viên Minh, Tiến Lan, phó phòng là anh Hải và trưởng phòng là anh Phúc.

4. Liệt kê không tăng tiến

• Không quan trọng vị trí các từ cần liệt kê, câu vẫn có nghĩa và người đọc vẫn hiểu ý nghĩa toàn bộ câu. 

Ví dụ: Gia đình tôi có các thành viên gồm: bố mẹ tôi, chị gái tôi, ông bà nội tôi, em trai và tôi.