Câu hỏi 6. Nêu cảm nhận của bạn về ý nghĩa nhan đề bài tùy bút. Cách đặt nhan đề của tác giả có gì đáng chú ý?
Bài Làm:
“Ai đã đặt tên cho dòng sông?” là bài bút kí đặc sắc của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Bằng những tình cảm chân thành, sâu nặng với xứ Huế, tác giả đã lột tả trọn vẹn vẻ đẹp và linh hồn của dòng sông Hương - con sông mang dáng hình và dấu ấn của xứ Huế mộng mơ.
Nhan đề “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” là câu hỏi của một nhà thơ Hà Nội khi ngắm nhìn vẻ đẹp của dòng sông Hương. Nhan đề đã dẫn dắt người đọc đến với cội nguồn tên gọi của dòng sông ấy. Và nội dung của bài bút kí “Ai đã đặt tên cho dòng sông” đã lý giải ý nghĩa tên của dòng sông bằng một huyền thoại mỹ lệ của người dân làng Thành Chung: “Người làng Thành Chung có nghề trồng rau thơm. Ở đây kể lại rằng vì quá yêu quý con sông xinh đẹp, nhân dân hai bờ sông đã nấu nước của trăm loài hoa đổ xuống dòng sông cho làn nước thơm tho mãi mãi”. Huyền thoại ấy đã trả lời câu hỏi: “Ai đã đặt tên cho dòng sông?”. Có lẽ cái tên thân thương “sông Hương” cũng được bắt nguồn từ tình cảm của những người dân bình thường - những người gắn bó tha thiết, sâu nặng với dòng sông ấy.
Những người dân xứ Huế, những con người kiến tạo nên bản sắc văn hóa của xứ Huế cũng chính là người đã đặt tên cho dòng sông - một nhân chứng lịch sử chứng kiến những thăng trầm của xứ Huế, trải qua nhiều giai đoạn phát triển của lịch sử. Tác giả Hoàng Phủ Ngọc Tường đã lấy tên nhan đề cho bài bút ký dưới hình thức của một câu hỏi “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” nhằm nói lên những khát vọng, niềm tự hào của con người khi muốn mang cái đẹp, tiếng thơm để gây dựng, vun đắp cho văn hóa, lịch sử của xứ Huế. Nhan đề “Ai đã đặt tên cho dòng sông” cũng thể hiện được niềm biết ơn đối với những con người đã khai phá vùng đất này, bộc lộ niềm tự hào về vẻ đẹp của đất nước.
Như vậy, đây là một nhan đề đã khái quát được những nội dung, tư tưởng chủ đề của tác phẩm. Để trả lời, lý giải cho câu hỏi này không thể khái quát trong một vài câu mà khơi dậy hứng thú khám phá, tìm tòi của độc giả đối với tác phẩm.