Bài tập 3. Đọc lại văn bản Bài học đường đời đầu tiên (từ Tôi chui tọt ngay vào hang đến mon men bò lên) trong SGK (tr. 17 - 18) và trả lời các câu hỏi:
1. Câu văn nào là lời độc thoại của nhân vật “tôi”?
2. Nhân vật “tôi” đã làm gì khi chị Cốc lao vào mổ Dế Choắt? Hành động đó thể hiện đặc điểm nào của nhân vật?
3. Khi kể lại sự việc trong đoạn trích, nhân vật “tôi” đã có suy nghĩ và thái độ đánh giá như thế nào về bản thân?
4. Theo em, nhân vật “tôi” đã học hỏi được điều gì từ trải nghiệm của bản thân? Bài học ấy có ý nghĩa với em không? Vì sao?
5. Tìm và giải thích nghĩa của những từ láy trong các câu sau:
a. Đó là: không trông thấy tôi, nhưng chị Cốc đã trông thấy Dế Choắt đang loay hoay trong cửa hang.
b. Biết chị Cốc đi rồi, tôi mới mon men bò lên.
6. Tìm một câu văn có sử dụng biện pháp tu từ so sánh trong đoạn trích và nêu tác dụng của biện pháp tu từ đó.
Bài Làm:
1. HS tự làm.
2. Khi chị Cốc lao vào mổ Dế Choắt, Dế Mèn đã “nằm im thít”
=> Hành động đó cho thấy sự hèn nhát và vô trách nhiệm của Dế Mèn.
3. Để trả lời câu hỏi này, hãy chú ý cách Dế Mèn gọi mình là “đứa ích kỉ? cách nhân vật "tôi" miêu tả những hành động, suy nghĩ của bản thân: “Núp tận đáy đất mà tôi cũng khiếp, nằm im thít... Biết chị Cốc đi rồi, tôi mới mon men bò lên”. Căn cứ vào những lời kể đó, có thể thấy Dế Mèn đã biết ân hận, xấu hổ về lỗi lầm của chính mình.
4. Trò “nghịch ranh" của Dế Mèn xuất phát từ ý nghĩ “vui chơi” tưởng là vô hại nhưng đã gây nên hậu quả nghiêm trọng: Dế Choắt bị mổ chết. Từ trải nghiệm này, nhân vật “tôi” đã rất hối hận, ăn năn và rút ra bài học: hung hăng, hống hách láo chỉ tổ đem thân mà trả nợ những cử chỉ ngu dại của mình; nếu đã trót không suy tính, lỡ xảy ra việc dại dột, dù về sau có hối cũng không thể làm lại được. Em căn cứ vào trải nghiệm cá nhân để chia sẻ về ý nghĩa của bài học.
5. Từ láy và nghĩa của từ láy trong các câu:
a. Loay hoay: thử đi thử lại bằng nhiều cách để cố làm cho được một việc gì đó.
b. Mon men: tiến đến, nhích lại từng quãng ngắn một cách dè dặt, thận trọng.
6. Câu văn có sử dụng biện pháp tu từ so sánh:
"Mỏ Cốc như cái dùi sắt, chọc xuyên cả đất".
=> So sánh mỏ chị Cốc như cái dùi sắt có thể chọc xuyên cả đất có tác dụng tô đậm sự tức giận và sức mạnh ghê gớm của chị Cốc đã dẫn đến cái chết thảm thương của Dế Choáắt.
