Bài tập 4. Đọc lại văn bản Múa rối nước – hiện đại soi bóng tiền nhân trong SGK Ngữ văn 10, tập một (tr. 137 – 139) và trả lời các câu hỏi:
1. Nhan đề văn bản đã tạo nên sự hấp dẫn như thế nào với người đọc?
2. Nội dung hai câu đầu của phần sa-pô tập trung nhấn mạnh điều gì? Tại sao người viết lại quan tâm đến điều đó?
3. Từ những thông tin được trình bày trong văn bản, hãy lập một bảng tra cứu về nghệ thuật múa rối nước với sự chú thích ngắn gọn về các từ, cụm từ như: nhà rối (thuỷ đình), buồng trỏ, con rối, sào, dây, âm nhạc,... (Lưu ý: có thể tìm đọc thêm các tài liệu liên quan để có được bảng tra cứu đầy đủ theo cách nhìn nhận của mỗi cá nhân).
4. Theo bạn, ý tưởng “hiện đại soi bóng tiền nhân” đã được tác giả triển khai qua những thông tin cụ thể nào? Hãy nêu nhận xét về cách triển khai đó.
5. Bạn hiểu như thế nào về sự trăn trở của những người yêu nghệ thuật múa rối nước được đề cập ở cuối văn bản? Bạn có thể góp thêm ý kiến gì về vấn đề này?
Bài Làm:
1. Nhan đề văn bản đã gợi lên sự tò mò cho người đọc về loại hình nghệ thuật múa rối nước đang được hồi sinh ở thời hiện đại.
2. Nội dung nhấn mạnh sự mới mẻ của nghệ thuật múa rối nước khác với các loại hình nghệ thuật khác: ở “sàn diễn”, “diễn viên"; ở sự hoán chuyển vị trí, chức năng giữa con người với đạo cụ. Đây là một sự nhấn mạnh đầy dụng ý, kích thích trí tò mò của người đọc, nhất là người đọc nước ngoài đến Việt Nam và đang muốn tìm hiểu bản sắc văn hoá của dân tộc ta.
Người viết quan tâm đến điều đó vì thấy được những điều độc đáo ở loại hình này, một lần nữa nhấn mạnh điều mà người viết quan tâm, thể hiện được sự coi trọng, quý mến múa rối nước.
3. Nhà rối: là nơi các nghệ nhân đứng sau màn che điều khiển quân rối.
Buồng trỏ thường được dựng lên giữa ao, hồ với kiến trúc cân đối tượng trưng cho mái đình vùng nông thôn Việt Nam.
Con rối: là vật thể vô tri vô giác được hoạt động bởi người điều khiển rối.…
4. Ý tưởng “hiện đại soi bóng tiền nhân” đã được tác giả triển khai qua các thông tin cụ thể sau:
- Thời nay, thuỷ đình được dựng ngay trong các nhà hát và trong các khu du lịch sinh thái,.. với sân khấu là hồ nhân tạo. Khán giả làng đứng ngồi xúm xít quanh ao xem rối. [...] giữa hay hãy gió trời còn khán giả phố lại xem rối giữa mát mẻ điều hoà.
- Bên cạnh những sinh hoạt biểu diễn hội hè đã thành thông lệ ở nhiều làng xã, trên khắp cả nước có rất nhiều địa điểm tổ chức biểu diễn múa rối nước hấp dẫn khán giả, đặc biệt là các khán giả nhỏ tuổi và người nước ngoài.
Nhận xét: Qua cách triển khai của người viết, ta thấy được sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại đối với loại hình nghệ thuật múa rối nước. Đúng với tinh thần gìn giữ và phát huy nhưng không làm mất đi giá trị tinh thần vốn có, múa rối nước là một nét văn hóa đẹp của dân tộc. Tác giả dường như cho thấy một vấn đề: nghệ thuật cổ truyền như rối nước muốn có chỗ đứng trong đời sống hôm nay thì bắt buộc phải thích ứng với các điều kiện mới.
5. Sự trăn trở của những người yêu nghệ thuật múa rối nước được đề cập ở cuối văn bản là việc gìn giữ, bảo tồn và phát triển. Xã hội luôn ngày một đổi mới, tất yếu, nếu mọi thứ cứ giữ nguyên thì sẽ thành lạc hậu. Các loại hình nghệ thuật dân gian cũng vậy. Để nó được tiếp cận rộng rãi đến mọi người, buộc phải đổi mới. Đổi mới không hẳn là hoàn toàn nhưng trên tinh thần của những giá trị tốt đẹp được lưu giữ. Hòa nhập không được hòa tan là vậy.
Đóng góp ý kiến: Là loại hình nghệ thuật đòi hỏi sự uyển chuyển của nghệ nhân, đây là môn nghệ thuật khó. Do đó, khi tiếp cận với mọi người rộng rãi, nhất là với thế hệ trẻ, cần lựa chọn những đề tài gần gũi, phù hợp, đan xen tiếng cười niềm vui để thu hút.