A. Hoạt động khởi động
Theo em, những bài hịch thường ra đời trong bối cảnh lịch sử nào và nhằm mục đích gì ?
Xem lời giải
B. Hoạt động hình thành kiến thức
1. Đọc hiểu văn bản Hịch tướng sĩ.
2. Tìm hiểu văn bản.
a) Hoàn thiện bảng sau để nắm được bố cục, nội dung của bài Hịch tướng sĩ:
Bố cục | Nội dung chính |
|
|
|
|
|
|
|
|
Xem lời giải
b) Những chi tiết nào miêu tả sự ngang ngược và tội ác của giặc?
Xem lời giải
c) Lòng yêu nước, căm thù giặc của Trần Quốc Tuấn thể hiện qua những chi tiết nào? Nhận xét về tinh thần yêu nước của Trần Quốc Tuấn qua bài Hịch tướng sĩ.
Xem lời giải
d) Trần Quốc Tuấn phê phán những hành động sai trái gì của tướng sĩ, đồng thời khẳng định những việc đúng nên làm là gì?
Xem lời giải
e) Hoàn thành bảng theo gợi ý sau để thấy được những nét đặc sắc về giọng điệu của bài Hịch tướng sĩ:
Nội dung | Giọng điệu | Ví dụ |
Ngợi ca | Hào hùng, sảng khoái | Cốt Đãi Ngột Lang … còn lưu tiếng tốt! |
Tâm tình |
|
|
Phê phán |
|
|
Khuyên bảo |
|
|
Xem lời giải
g) Ngoài nét đặc sắc về giọng điệu, Hịch tướng sĩ còn có những thành công nào khác về nghệ thuật? Chỉ rõ một số thành công đó (cách lập luận, sử dụng dẫn chứng, hình ảnh, từ ngữ,…)
Xem lời giải
3. Tìm hiểu về hành động nói
a) Đọc đoạn trích sau và thực hiện yêu cầu:
Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?
Điểm thêm một “giây” nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và oà lên khóc.
[…] Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ nó giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:
- U nhất định bán con đấy ư ? U không cho con ở nhà nữa ư ? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!…
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
(1) Liệt kê những câu nói của các nhân vật trong đoạn trích trên.
(2) Mỗi câu nói của nhân vật nhằm mục đích gì? (Gợi ý: trình bày, hỏi, bộc lộ cảm xúc, hứa hẹn, điều khiến,…)
(3) Chỉ ra mỗi kiểu câu tương ứng với mục đích nói đã xác định.
Xem lời giải
b) Điền các từ ngữ: lời nói, điều khiển, hỏi, trình bày vào chỗ trống để hoàn thiện bảng thông tin sau:
- Hành động nói là hành động được thực hiện bằng … nhằm mục đích nhất định.
- Người ta dựa theo mục đích của hành động nói mà đặt tên cho nó. Những kiểu hành động nói thường gặp là …….(báo tin, kể, tả, nêu ý kiến, dự đoán,…),…….(cầu khiến, đe dọa, thách thức,…), hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc.
Xem lời giải
C. Hoạt động luyện tập
1. Viết đoạn văn khoảng 4 – 5 câu trình bày suy nghĩ của em về một vấn đề mà em tâm đắc nhất trong Hịch tướng sĩ.
Xem lời giải
2. Xác định mục đích nói của những câu sau:
a) Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa, chỉ căm tức rằng chưa xẻ thịt lột da, nuốt gan uổng máu quân thù. [1] Dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa ta cũng vui lòng [2].
b) Nay ta bảo thật các ngươi: nên lấy việc "đặt mồi lửa dưới đống củi nỏ" làm nguy; nên lấy điều "kiềng canh nóng mà thổi rau nguội" làm sợ. [1] Phải huấn luyện quân sĩ, tập dượt cung tên; khiến cho ai nấy đều giỏi như Bàng Mông, mọi người đều tài như Hậu Nghệ; có thể bêu đầu Hốt Tất Liệt ở cửa khuyết, làm rữa thịt Vân Nam Vương ở Cảo Nhai.[2]
c) Giặc với ta là kẻ thù không đội trời chung, các ngươi cứ điềm nhiên không biết rửa nhục, không lo trừ hung, lại không dạy quân sĩ, chẳng khác nào quay mũi giáo mà xin đầu hàng, giơ tay không mà chịu thua giặc.
Xem lời giải
3. Nối câu ở cột A với hành động nói phù hợp ở cột B
A | B |
(1) Thứ bảy này con có đi học không? | a) Bộc lộ cảm xúc |
(2) Con được nghỉ học để các anh chị lớp 9 thi nghề mẹ ạ. | b) Hỏi |
(3) Vậy, con sang dọn dẹp nhà cửa giúp ông bà nhé! | c) Dự đoán |
(4) Chắc hôm đó thì cậu An cũng về rồi, thế nào cậu chả nhớ mua cho con mấy quyển truyện mà con thích. | d) Cầu khiến |
(5) Thật là tuyệt, thảo nào cậu bảo sẽ cho con một sự bất ngờ! | e) Trình bày |
g) Hứa hẹn |
Xem lời giải
4. Tạo lập một đoạn hội thoại (chủ đề tự chọn) có khoảng 4 – 5 hành động nói. Xác định mục đích nói của mỗi hành động nói.
Xem lời giải
D. Hoạt động vận dụng
1. Khái quát những nét chính về nội dung và nghệ thuật của bài Hịch tướng sĩ bằng sơ đồ tư duy.
Xem lời giải
2. Ghi lại một đoạn hội thoại ngắn (khoảng 3- 4 hành động nói) giữa một người bán hàng và một người mua hàng. Xác định mục đích nói của các nhân vật. Người nói đã thực hiện hành động nói nào để đạt được mục đích của mình?
Xem lời giải
E. Hoạt động tìm tòi mở rộng
Sưu tầm một số bài viết về tác giả Trần Quốc Tuấn và bài Hịch tướng sĩ. Ghi lại nội dung chính của những bài viết đó.