BÀI 1. THƠ VÀ THƠ SONG THẤT LỤC BÁT
ĐỌC HIỂU VĂN BẢN 2: KHÓC DƯƠNG KHUÊ
ĐỌC HIỂU
Câu 1: Chú ý cách sử dụng từ ngữ thể hiện tình cảm của Nguyễn Khuyến
Soạn rút gọn:
- Tác giả sử dụng từ “thôi” và “nước mây man mác” thể hiện cảm xúc đau đớn, tiếc thương trước sự ra đi của người bạn thân.
- Từ “thôi” còn giống như một phép nói tránh như chưa muốn chấp nhận sự thật bạn đã mất
Câu 2: Nhà thơ nhắc lại những kỉ niệm gì với bạn, theo trình tự nào?
Soạn rút gọn:
Trình tự thời gian: kéo dài từ thời trẻ đến khi về già.
+ Cùng nhau thi đỗ làm quan
+ Cùng nhau rong chơi khắp chốn non nước
+ Cùng ngân nga hát ả đào
+ Cùng nhau uống rượu và bình luận thơ văn
+ Cùng nhau trải qua những buổi hoạn nạn, vật đổi sao rời
+ Cuộc gặp gỡ cuối cùng
Câu 3: Nỗi đau mất bạn được tác giả thể hiện như thế nào?
Soạn rút gọn:
- Nỗi đau mất bạn được thể hiện qua sự ngỡ ngàng, bàng hoàng, chân tay rụng rời như không tin vào những điều mình nghe được.
- Đó là cảm giác bất ngờ, đau đớn khi mất đi một người tri âm, tri kỉ.
Câu 4: Chú ý vai trò của các điển cố, điển tích được sử dụng?
Soạn rút gọn:
- Nỗi niềm tri kỷ qua hai điển cố "giường treo", "đàn kia"
- Hai điển cố được khéo léo lồng ghép vào bài thơ như một lời than thở xót xa, bày tỏ nỗi niềm sâu sắc về sự mất mát tri kỷ.
- Mượn điển cố, Nguyễn Khuyến không chỉ thể hiện sự trân quý tình bạn mà còn bộc lộ nỗi niềm tiếc thương vô hạn trước sự ra đi của Dương Khuê
TRẢ LỜI CÂU HỎI
Câu 1: Chỉ ra đặc điểm của thể thơ song thất lục bát qua bài Khóc Dương Khuê.
Soạn rút gọn:
Đặc điểm:
+ Bài thơ bắt đầu bằng câu lục bát
+ Mỗi khổ thơ đều có một vần trắc và ba vần bằng
+ Các câu có thể ngắt nhịp 3/4 hoặc 3/2/2; hai câu sáu – tám ngắt theo thể lục bát.
Câu 2: Sự kiện tạo ra nguồn cảm xúc để Nguyễn Khuyến viết bài thơ là gì? Sự
kiện ấy chi phối bố cục của bài thơ như thế nào? Cho biết ý chính của mỗi phần
theo bố cục đó.
Soạn rút gọn:
- Sự kiện chính tạo ra nguồn cảm xúc: sự ra đi của người bạn thân thiết Dương Khuê.
- Bố cục gồm 3 phần:
+ Phần 1: Hai câu thơ đầu: Nỗi đau mất bạn của nhà thơ.
+ Phần 2: Tiếp theo đến “Mừng rằng bác hãy tinh thần chưa can”: Hồi tưởng kỉ niệm đẹp đẽ về tình bạn.
+ Phần 3: Còn lại: Nỗi cô đơn của hiện tại.
Câu 3: Tình cảm của Nguyễn Khuyến được thể hiện như thế nào trong hai dòng thơ đầu khi nghe tin bạn mất?
Soạn rút gọn:
- Hai câu thơ đầu đã cho thấy sự mất mát, hụt hẫng khi biết tin người bạn của mình qua đời
- Nguyễn Khuyến gọi bạn mình bằng hai từ “Bác Dương” rất đỗi gần gũi, thân thiết
- Cụm từ “Thôi đã thôi rồi”:
+ Từ “thôi” đầu thể hiện nỗi nuối tiếc xót xa khi vụt mất một thứ quan trọng nhất cuộc đời
+ Từ “thôi” thứ hai là ngụ ý về sự ra đi của Dương Khuê.
=> Nỗi đau mất bạn ấy là nỗi đau “ngậm ngùi” âm ỉ cháy trong lòng, người ra đi khiến người ở lại phải day dứt, buồn thương vô cùng
Câu 4: Những kỉ niệm về tình bạn đã được tác giả hồi tưởng như thế nào và theo trình tự nào trong đoạn thơ từ dòng 3 đến dòng 22?
Soạn rút gọn:
- Những kỉ niệm về tình bạn được tác giả hồi tưởng một cách chân thực, sinh động,
- Những kỷ niệm ấy được hồi tưởng theo trình tự thời gian.
Câu 5: Hãy phân tích tâm trạng của nhà thơ được diễn tả trong đoạn thơ từ dòng
23 đến hết.
Soạn rút gọn:
- Nguyễn Khuyến không khỏi ngậm ngùi, đau xót cho một nỗi niềm tiếc thương.
- Dương Khuê dù trẻ hơn mình, lại mang bệnh tật sau ông thế nhưng lại nỡ ra đi trước ông.
=> Nguyễn Khuyến bàng hoàng, đến mức “chân tay rụng rời”
- Các điển cố, điển tích nói đến những tình bạn khắc cốt ghi tâm, nổi danh kim cổ ở bên Trung Quốc.
=> Bày tỏ hết được tâm tư, cảm xúc ẩn sâu của Nguyễn Khuyến khi mất bạn, không còn người tâm giao.
Câu 6: Bài thơ Khóc Dương Khuê giúp em có thêm nhận thức gì về tình bạn, tình
người trong cuộc sống?
Soạn rút gọn:
- Bài thơ khắc họa một tình bạn đẹp đẽ, gắn bó giữa hai con người đồng điệu về tâm hồn, chí hướng.
- Qua những kỉ niệm chung được tái hiện, ta cảm nhận được sự gắn bó keo sơn, chia sẻ vui buồn, đồng cam cộng khổ của hai người bạn.
- Bài thơ cho ta thấy giá trị cao đẹp của tình bạn chân chính. Đó là sự đồng cảm, chia sẻ, là điểm tựa tinh thần cho nhau trong cuộc sống