Bài tập 1: Khoanh tròn vào chữ cái trước phương án em chọn
a) Quan điểm nào dưới đây đúng về ngân sách nhà nước?
A. Ngân sách nhà nước là toàn bộ vốn của người dân trong một quốc gia.
B. Ngân sách nhà nước là toàn bộ tài sản của các doanh nghiệp để chỉ dùng cho các mục đích đã có trong kế hoạch.
C. Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định.
D. Ngân sách nhà nước là quỹ dự trữ tài chính của một quốc gia để dự phòng thiên tai, dịch bệnh.
Trả lời: C
b) Ý nào dưới đây không phải là đặc điểm của ngân sách nhà nước?
A. Việc tạo lập và sử dụng ngân sách nhà nước phải theo Luật Ngân sách nhà nước.
B. Nhà nước là chủ thể duy nhất có quyền sở hữu và quyết định các khoản thu, chi của ngân sách nhà nước.
C. Nhà nước sẽ hoàn trả trực tiếp cho người dân những khoản mà họ đã đồng góp vào ngân sách nhà nước.
D. Ngân sách nhà nước hướng tới mục tiêu giải quyết các quan hệ lợi ích chung trong xã hội.
Trả lời: C
c) Khẳng định nào dưới đây không đúng về vai trò của ngân sách nhà nước?
A. Ngân sách nhà nước cung cấp nguồn tài chính để duy trì hoạt động của bộ máy nhà nước.
B. Ngân sách nhà nước là công cụ để điều tiết thị trường, bình ổn giá cả, kiềm chế lạm phát.
C. Ngân sách nhà nước điều tiết thu nhập qua thuế và quỹ phúc lợi xã hội.
D. Ngân sách nhà nước để đảm bảo nhu cầu chi tiêu của mọi người dân trong xã hội.
Trả lời: D
Bài tập 2: Em hãy cho biết ý kiến nào dưới đây là đúng hoặc không đúng. Vì sao?
Trả lời:
a. Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước trong một năm.
Đúng. Mặc dù định nghĩa về ngân sách nhà nước viết là “Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định”; tuy nhiên, trên thực tế, ngân sách nhà nước thường được tính trong một năm.
b. Nguồn thu của ngân sách nhà nước là các khoản thu của mỗi người dân trong một quốc gia.
Không đúng. Có những khoản thu của người dân không phải nộp vào ngân sách nhà nước; mặt khác, ngân sách nhà nước còn có những khoản thu khác ngoài những khoản thu của người dân.
c. Nguồn chi bảo đảm sự hoạt động của bộ máy nhà nước là nguồn chi từ ngân sách nhà nước.
Đúng. Đây là vai trò thứ nhất của ngân sách nhà nước.
d. Ngân sách nhà nước do Nhà nước sở hữu nên người dân không cần phải kiểm tra, giám sát việc Nhà nước sử dụng ngân sách như thế nào.
Không đúng. Ngân sách nhà nước do nhân dân đóng góp nên nhân dân được quyền và có nghĩa vụ kiểm tra, giám sát việc nhà nước sử dụng ngân sách như thế nào.
Bài tập 3: Vai trò của ngân sách nhà nước thể hiện như thế nào trong những trường hợp dưới đây?
Trả lời:
a. Chính phủ họp bàn xây dựng lộ trình tăng lương cho cán bộ công chức, viên chức.
Cung cấp tài chính để duy trì hoạt động của bộ máy nhà nước.
b. Chính phủ và các địa phương ưu tiên bố trí ngân sách để phát triển nông nghiệp, nông thôn.
Định hướng phát triển sản xuất.
c. Chính phủ có chính sách hỗ trợ cho các đối tượng mua nhà ở xã hội được vay tiền với lãi suất ưu đãi.
Điều tiết thu nhập.
d. Ngân hàng Nhà nước quyết định giảm lãi suất điều hành để hỗ trợ doanh nghiệp và người dân bị thiệt hại do ảnh hưởng của thiên tai, dịch bệnh.
Điều tiết thu nhập.
Bài tập 4: Căn cứ vào Điều 34 Luật Ngân sách nhà nước năm 2015, em hãy cho biết chủ thể nào đúng, chủ thể nào sai trong các trường hợp dưới đây. Vì sao?
Trả lời:
a. Sau Tết âm lịch, cơ quan X hỗ trợ cho cán bộ nhân viên đi lễ chùa bằng xe công.
Sai, vì sử dụng ngân sách nhà nước không đúng mục đích.
b. Các cơ quan quân Y phát động phong trào tiết kiệm điện, nước, tài sản công. Chủ tịch Uỷ ban nhân dân quận nêu gương bằng việc đi làm bằng xe buýt.
Đúng, vì góp phần tiết kiệm ngân sách nhà nước.
c. Cụ M (85 tuổi) từ chối không nhận tiền hỗ trợ người cao tuổi. Cụ nói rằng minh văn có tiền tiết kiệm và tự phục vụ được nên xin nhường suất hỗ trợ đó cho người khó khăn hơn.
Đúng, vì góp phần tiết kiệm ngân sách nhà nước, nêu gương cho xã hội.
d. Lãnh đạo xã cảnh cáo anh M vì anh phản ánh vấn đề tham nhũng của cán bộ xã với phỏng viên báo chí.
Lãnh đạo xã sai, vì tham nhũng ngân sách và vi phạm quyền dân chủ của người dân. Anh M đúng, vì đã thực hiện tốt quyền của người dân - tham gia giám sát cộng đồng đối với ngân sách nhà nước.
Bài tập 5: Em hãy giải đáp thắc mắc giúp các bạn trong những tình huống dưới đây.
Trả lời:
a. Q băn khoăn: “Đất đai, nhà cửa là do ông bà để lại mà hằng năm gia đình minh đều phải nộp thuế sử dụng đất. Qua cầu phà, đường cao tốc thi phải nộp phí. Kinh doanh thì phải nộp thuế. Vậy gia đình mình có được hưởng lợi gì từ ngân sách nhà nước không?”.
Ngân sách nhà nước được sử dụng nhằm mục tiêu giải quyết các quan hệ lợi ích chung của toàn xã hội. Ví dụ: xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông vận tải; phòng chống thiên tai, dịch bệnh; hỗ trợ các đối tượng yếu thế trong xã hội (người già neo đơn, người tàn tật…)….
b. Người dân quê H xôn xao về vụ kiện cán bộ tham nhũng khi làm đường liên xã. H băn khoăn: “Tham nhũng hay không tham nhũng thì có liên quan gì đến mình đâu mà phải kiện tụng nhỉ?".
Chi phí xây dựng đường liên xã (ở xã H) được lấy từ ngân sách nhà nước; do đó, việc người dân trong thôn kiện cán bộ tham nhũng đã thể hiện: sự quan tâm tới vấn đề thu - chi ngân sách nhà nước, có ý thức bảo vệ quyền lợi của mình.