Chức năng của nghĩa hàm ẩn là gì? Lấy ví dụ.

1. NHẬN BIẾT (5 câu)

Câu 1: Hãy nêu khái niệm nghĩa tường minh và nghĩa hàm ẩn của câu.

Xem lời giải

Câu 3: Xem lại văn bản “Chùm ca dao trào phúng”. Đặt trong ngữ cảnh cuộc đối thoại được thể hiện ở bài ca dao số 2, nghĩa hàm ẩn của câu “Chú chuột đi chợ đường xa / Mua mắm mua muối giỗ cha con mèo” là gì?

Xem lời giải

Câu 4: Xem lại văn bản “Chùm ca dao trào phúng”. Theo em, qua câu ca dao “Cưới em ba chum mật ong / Mười thúng mỡ muỗi ba nong quýt đầy…”, anh học trò thực sự muốn nói điều gì?

Xem lời giải

Câu 5: Cho biết nghĩa hàm ẩn của những câu in đậm trong các trường hợp sau:
Chập chập rồi lại cheng cheng
Con gà sống lớn để riêng cho thầy.

Ông Jourdain: Thế này là thế nào? Bác may hoa ngược mất rồi.
Phó may:               Ngài có bảo là ngài muốn may xuôi hoa đâu.
Ông Jourdain:        Lại còn phải bảo cái đó à?
Phó may:               Vâng, phải bảo chứ. Vì tất cả những người quý phái đều mặc như thế này cả.

Xem lời giải

2. THÔNG HIỂU (5 câu)

Câu 1: Có những nghĩa hàm ẩn tuỳ thuộc ngữ cảnh. Hãy lấy ví dụ chứng minh.

Xem lời giải

Câu 2: Có những nghĩa hàm ẩn không tuỳ thuộc vào ngữ cảnh. Hãy lấy ví dụ chứng minh.

Xem lời giải

Câu 3: Xác định nghĩa hàm ẩn của các câu tục ngữ dưới đây:

a. Có tật giật mình.
b.

Đời người có một gang tay
Ai hay ngủ ngày, còn có nửa gang.

Xem lời giải

Câu 4: Xác định nghĩa hàm ẩn của các câu tục ngữ dưới đây:
a.

Cười người chớ vội cười lâu
Cười người hôm trước, hôm sau người cười.

b. Lời nói gói vàng.
c. Lưỡi sắc hơn gươm.

Xem lời giải

Câu 5: Đọc đoạn trích sau từ truyện “Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng và trả lời câu hỏi:

Mẹ nó đâm nổi giận quơ đũa bếp doạ đánh, nó phải gọi nhưng lại nói trổng:

– Vô ăn cơm!

Anh Sáu vẫn ngồi im, giả vờ không nghe, chờ nó gọi "Ba vô ăn cơm". Con bé cứ đứng trong bếp nói vọng ra:

– Cơm chín rồi!

Anh cũng không quay lại.

Câu hỏi: Trong hai câu nói của con bé, câu nào có chứa hàm ý? Hàm ý đó là gì? Vì sao con bé phải dùng hàm ý?

Xem lời giải

3. VẬN DỤNG (3 câu)

Câu 1: Để sử dụng hàm ý, cần có điều kiện gì?

Xem lời giải

Câu 2: Đọc đoạn trích sau (Lặng lẽ Sa Pa, Nguyễn Thành Long) và trả lời câu hỏi:

a) – Anh nói nữa đi. – Ông giục.

– Báo cáo hết! – Người con trai vụt trở lại giọng vui vẻ. – Năm phút nữa là mười. Còn hai mươi phút thôi. Bác và cô vào trong nhà. Chè đã ngấm rồi đấy.

Thì giờ ngắn ngủi còn lại thúc giục cả chính người hoạ sĩ già. Ông theo liền anh thanh niên vào trong nhà, đảo nhìn qua một lượt trước khi ngồi xuống ghế.

Câu hỏi: Người nói, người nghe những câu in đậm dưới đây là ai? Xác định hàm ý của mỗi câu ấy. Theo em, người nghe có hiểu hàm ý của người nói không? Những chi tiết nào chứng tỏ điều đó?

Xem lời giải

Câu 3: Hãy điền vào lượt lời của B trong đoạn thoại sau đây một câu có hàm ý từ chối.

A: Mai về quê với mình đi!

B: /.../

A: Đành vậy.

Xem lời giải

4. VẬN DỤNG CAO (2 câu)

Câu 1: Đọc đoạn trích sau (Tắt đèn, Ngô Tất Tố) và trả lời câu hỏi.

Chị Dậu vừa nói vừa mếu:

– Thôi u không ăn, để phần cho con. Con chỉ được ăn ở nhà bữa này nữa thôi. U không muốn ăn tranh của con. Con cứ ăn thật no, không phải nhường nhịn cho u.

Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:

– Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?

Điểm thêm một "giây" nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:

– Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.

Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và oà lên khóc:

− U bán con thật đấy ư? Con van u, con lạy u, con còn bé bỏng, u đừng đem bán con đi, tội nghiệp. U để cho con ở nhà chơi với em con.

Câu hỏi:

1. Nếu hàm ý của những câu in đậm. Vì sao chị Dậu không dám nói thẳng với con mà phải dùng hàm ý?
2. Hàm ý trong câu nói nào của chị Dậu rõ hơn? Vì sao chị Dậu phải nói rõ hơn như vậy? Chi tiết nào trong đoạn trích cho thấy cái Tí đã hiểu hàm ý trong câu nói của mẹ?

Xem lời giải

Câu 2: Tìm hàm ý của Lỗ Tấn qua việc ông so sánh "hi vọng" với "con đường" trong các câu sau:

Tôi nghĩ bụng: Đã gọi là hi vọng thì không thể nói đâu là thực, đâu là hư. Cũng giống như những con đường trên mặt đất; kì thực trên mặt đất vốn làm gì có đường. Người ta đi mãi thì thành đường thôi.

Xem lời giải