2. THÔNG HIỂU (5 câu)
Câu 1: Tình huống truyện của tác phẩm Chữ người tử tù là gì? Tác dụng của tình huống này đối với việc thể hiện tính cách nhân vật và kịch tính của truyện?
Câu 2: Phân tích vẻ đẹp độc đáo của hình tượng Huấn Cao. Qua nhân vật Huấn Cao, em có nhận xét gì về quan niệm của Nguyễn Tuân về cái đẹp?
Câu 3: Nhân vật quản ngục có phẩm chất gì khiến Huấn Cao cảm kích coi là “một tấm lòng trong thiên hạ”, và tác giả coi đó là “một thanh âm trong trẻo chen vào giữa một bản đàn mà nhạc luật đều hỗn loạn xô bồ”?
Câu 4: Phân tích để làm rõ vị trí quan trọng của đoạn văn tả Huấn Cao cho chữ viên quản ngục trong nhà tù. Vì sao tác giả gọi đây là "cảnh tượng xưa nay chưa từng có"? Thủ pháp nghệ thuật chủ yếu được sử dụng trong đoạn văn này là gì?
Câu 5: Hãy nhận xét về quan điểm thẩm mĩ và phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân thể hiện trong truyện Chữ người tử tù.
Bài Làm:
Câu 1:
– Tình huống truyện: Trong Chữ người tử tù, Nguyễn Tuân đã xây dựng được một tình huống truyện độc đáo. Hai nhân vật Huấn Cao và quản ngục, trên bình diện xã hội, hoàn toàn đối lập với nhau. Một người là tên "đại nghịch", cầm đầu cuộc nổi loạn nay bị bắt giam, đang chờ ngày ra pháp trường để chịu tội; còn một người là quản ngục, kẻ đại diện cho cái trật tự xã hội đương thời. Nhưng cả hai nhân vật này đều là những con người có tâm hồn nghệ sĩ, trên bình diện nghệ thuật, họ là tri âm, tri kỉ với nhau. Nguyễn Tuân đã đặt những nhân vật của mình vào chốn ngục tù tối tăm nhơ bẩn, tạo nên cuộc gặp gỡ kì lạ của họ. Nguyễn Tuân đã tạo ra một tình huống độc đáo: Mối quan hệ đặc biệt éo le, đầy trớ trêu giữa những tâm hồn tri âm, tri kỉ. Tác giả đã đặt những nhân vật này trong một tình thế đối địch: tử tù và quản ngục. Chính tình huống độc đáo này đã làm nổi bật vẻ đẹp của hình tượng Huấn Cao, làm sáng tỏ "tấm lòng biệt nhỡn liên tài" của viên quản ngục, đồng thời cũng thể hiện sâu sắc chủ đề của tác phẩm.
Câu 2:
– Trong Chữ người tử tù, ngòi bút Nguyễn Tuân đã tập trung khắc hoạ vẻ đẹp của hình tượng nhân vật Huấn Cao. Vẻ đẹp của nhân vật Huấn Cao là vẻ đẹp lãng mạn, một vẻ đẹp được lí tưởng hoá, được thể hiện một cách khác thường trong một hoàn cảnh tưởng chừng như không thể nào xảy ra được. Vẻ đẹp của Huấn Cao hiện lên một cách rực rỡ, sáng chói nhờ được tô vẽ bằng hàng loạt sự tương phản gay gắt.
- Vẻ đẹp của hình tượng nhân vật Huấn Cao được thể hiện ở những phương diện sau:
+ Tài hoa, nghệ sĩ (Huấn Cao là người có tài viết chữ đẹp).
+ Khí phách hiên ngang (Huấn Cao là một trang anh hùng, dũng liệt).
+ Nhân cách trong sáng, cao cả (Huấn Cao là người có "thiên lương")
– Qua hình tượng nhân vật Huấn Cao, Nguyễn Tuân đã bộc lộ quan niệm về cái đẹp. Huấn Cao không chỉ là người có tài mà còn có tâm, có "thiên lương" cao đẹp. Huấn Cao không chỉ có thái độ hiên ngang, bất khuất, không sợ chết, coi khinh tiền bạc và đồng tiền phi nghĩa mà còn có một tấm lòng yêu quý cái thiện, cảm động trước "thiên lương" của viên quản ngục (sẵn lòng cho chữ khi hiểu rõ thiện căn và sở thích cao quý của ông ta); biết sợ cái việc thiếu chút nữa mình "phụ mất một tấm lòng trong thiên hạ". Đó là hai mặt thống nhất trong một nhân cách lớn. Như vậy, trong quan điểm của Nguyễn Tuân, cái tài phải đi đôi với cái tâm, cái đẹp và cái thiện không thể tách rời nhau. Đó là một quan điểm nghệ thuật tiến bộ.
Câu 3:
- Không chỉ Huấn Cao, qua ngòi bút Nguyễn Tuân, viên quản ngục cũng là một nhân vật độc đáo. Tuy không phải là người làm nghệ thuật, nhưng ngục quan là người có một tâm hồn nghệ sĩ của một kẻ liên tài: say mê và quý trọng cái tài, cái đẹp. Viên quản ngục say mê cái tài, cái đẹp và nhân cách cao thượng của Huấn Cao nên chân thành, cung kính biệt đãi ông. Mặc dù Huấn Cao tỏ thái độ cao ngạo, khinh mạn đối với viên quản ngục, nhưng hằng ngày quản ngục vẫn sai người dâng rượu và thức nhắm, đồng thời nói năng với người tử tù nhất mực cung kính. Trước Huấn Cao, quản ngục tự thấy mình chỉ là một "kẻ tiểu lại giữ từ" thấp hèn. Chính vì say mê cái đẹp, cảm phục tài năng và nhân cách của Huấn Cao nên ngục quan đã bất chấp luật pháp, làm đảo lộn trật tự trong nhà tù, biển một kẻ tử tù thành một thần tượng để tôn thờ. Ở đây, vẻ đẹp của ngục quan được thể hiện ở thái độ sùng kính Huấn Cao – hiện thân của cái tài, cái đẹp, cái "thiên lương" cao cả. Và việc biệt đãi tử tù của ông cần được xem như một hành vi dũng cảm. Vẻ đẹp của quản ngục còn được thể hiện trong tư thế khúm núm, thái độ trân trọng đối với Huấn Cao qua hành vi vái người tù một vái, chắp tay nghẹn ngào nói: "Kẻ mê muội này xin bái lĩnh" ở cuối tác phẩm.
- Như vậy, qua ngòi bút Nguyễn Tuân, ngục quan có những phẩm chất khiến ông Huấn Cao cảm kích coi là "một tấm lòng trong thiên hạ", và tác giả coi đó là "cái thuần khiết giữa một đống cặn bã", "một thanh âm trong trẻo chen vào giữa một bản đàn mà nhạc luật đều hỗn loạn xô bồ".
Câu 4:
- Đoạn văn tả Huấn Cao cho chữ viên quản ngục có vị trí rất quan trọng trong thiên truyện: chủ đề của truyện được sáng tỏ cùng với sự thể hiện đầy đủ tính cách của Huấn Cao và viên quản ngục.
- Tác giả gọi đây là "cảnh tượng xưa nay chưa từng có", vì chưa bao giờ trong nhà tù lại có một sự đảo ngược bất thường như thế: đảo ngược trật tự xã hội, đảo ngược vị thế nhân vật, đảo ngược môi trường của nghệ thuật và của thiên lương. Trong nhà tù mà giữ vị thế làm chủ lại là người tù chứ không phải quản ngục, là ánh sáng chứ không phải bóng tối, là cái đẹp chứ không phải cái xấu xa, nhơ bẩn, là thiên lương chứ không phải tội ác.
- Trong đoạn văn này, thủ pháp đối lập được sử dụng rất đắc địa, gây ấn tượng rất mạnh.
Câu 5:
- Quan điểm thẩm mĩ của Nguyễn Tuân thể hiện ở vẻ đẹp của nhân vật Huấn Cao: tài hoa thống nhất với khí phách, với thiên lương.
- Chữ người tử tù là một tác phẩm rất tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân: tiếp cận thế giới thiên về phương diện văn hoá, nghệ thuật, phương diện thẩm mĩ; tiếp cận con người nghiêng về phương diện tài hoa nghệ sĩ. Vì thế các nhà nghiên cứu phê bình văn học thường gọi ông là "người đi tìm cái đẹp".