2. THÔNG HIỂU (3 câu)
Câu 1: Đoạn tư liệu dưới đây cho em biết điều gì về kinh tế - xã hội từ nửa sau thế kỉ XIV?
Ruộng lúa ngàn dặm đỏ như cháy
Đồng quê than vãn trong vào đâu?
…Lưới chài quan lại còn vơ vét
Máu thịt nhân dân cạn nửa rồi…
(Theo Trương Hương Quýnh (Chủ biên), Đại cương lịch sử Việt Nam, tập I,
NXB Giáo dục, 1998, tr.249)
Câu 2: Em hiểu về thuật ngữ “cải cách” trong lịch sử như thế nào?
Câu 3: Qua đoạn tư liệu dưới đây, em hãy trình bày về vai trò và những đóng góp của Hồ Quý Ly.
“Xem công việc của Hồ Quý Ly làm thì không phải là một người tầm thường, nhưng tiếc thay một người có tài kinh tế như thế, mà giả sử cứ giúp nhà Trần cho có thuỷ chung, thì dẫu giặc Minh có thế mạnh đến đâu đi nữa, cũng chưa hầu dễ đã cướp được nước Nam, mà mình lại được cái tiếng thơm để lại nghìn thu...”
(Theo Việt Nam sử lược, NXB Văn hoá Thông tin, Hà Nội, 2002, trang 199)
Bài Làm:
Câu 1:
Kinh tế - xã hội từ nửa sau thể kỉ XIV qua đoạn tư liệu: ruộng cháy, quan lại vơ vét, nhân dân đổ máu.
=> Mất mùa, đói kém.
Vương hầu, quý tộc, địa chủ nắm trong tay nhiều ruộng đất khiến ruộng đất của nông dân bị thu hẹp, đời sống bấp bênh, khổ cực. Nhiều nông dân phải bán ruộng đất, vợ, con cho quý tộc, địa chủ, biến thành nô tì.
=> Mâu thuẫn giữa nông dân nghèo, nô tì với giai cấp thống trị trở nên gay gắt.
Câu 2:
Thuật ngữ “cải cách” trong lịch sử: là sự đổi mới cho tiến bộ hơn, phù hợp hơn với sự phát triển chung của xã hội mà không đụng tới nền tảng của chế độ hiện hành. Trong lịch sử Việt Nam đã diễn ra nhiều cuộc cải cách với quy mô, nội dung, tác dụng và ý nghĩ khác nhau.
Câu 3:
Vai trò và những đóng góp của Hồ Quý Ly:
- Hồ Quý Ly là một con người hành động, có tầm nhìn, năng lực và sự quyết đoán. Đề ra những biện pháp cải cách và lật đổ triều Trần, ông muốn giải quyết cuộc khủng hoảng kinh tế - xã hội Đại Việt cuối thời nhà Trần, tìm ra lối thoát, xây dựng một Nhà nước chuyên chế tập quyền vững mạnh có xu hướng Pháp gia.
- Nhìn chung, những cải cách của Hồ Quý Ly có nhiều điểm tích cực, tiến bộ, mang tính dân tộc, đặc biệt trong lĩnh vực văn hóa - giáo dục, với mong muốn xây dựng một nước Việt Nam cường thịnh, tư tưởng đổi mới của ông cũng rất đáng trân trọng song những cải cách của ông chưa mang lại những kết quả đáng kể. Tuy vậy, Hồ Quý Ly xứng đáng có một vị trí đặc biệt trong lịch sử của nhân dân Việt Nam.