Bài tập 3. Tìm và nêu tác dụng của biện pháp chêm xen được sử dụng trong các câu sau:
a) Nguyễn Trãi là tác giả của “Dư địa chí”, một cuốn sách có giá trị về địa lí, lịch sử, kinh tế, chính trị của nước ta thời bấy giờ. (Phạm Văn Đồng)
b) Ngoài cửa sổ bấy giờ những bông hoa bằng lăng đã thưa thớt - cái giống hoa ngay khi mới nở, màu sắc đã nhợt nhạt. (Nguyễn Minh Châu)
c) Đã nhìn thấy cây đàn ấy thì phải đánh - đánh cái cuộc đời mình vào đấy - để rồi xem nó ra được thành tiếng gì. (Nguyễn Tuân)
d) Tôi để Vinh, một tiểu đội trưởng trinh sát già dặn, ở lại đài quan sát rồi cùng các chiến sĩ bước theo ma xơ. (Vũ Cao Phan)
Bài Làm:
Câu a:
- Thành phần chêm xen là "một cuốn sách có giá trị về địa lí, lịch sử, kinh tế, chính trị của nước ta thời bấy giờ".
- Tác dụng: thành phần "một cuốn sách có giá trị về địa lí, lịch sử, kinh tế, chính trị của nước ta thời bấy giờ" bổ sung ý nghĩa cho cụm “Dư địa chí”. Nhờ đó, người đọc có thể hiểu thêm về giá trị của cuốn sách trên nhiều phương diện đời sống của cuốn sách.
Câu b:
- Thành phần chêm xen là "cái giống hoa ngay khi mới nở, màu sắc đã nhợt nhạt".
- Tác dụng: thành phần "cái giống hoa ngay khi mới nở, màu sắc đã nhợt nhạt" phụ chú ý nghĩa cho từ ngữ miêu tả về loài hoa bằng lăng.
Câu c:
- Thành phần chêm xen là "đánh cái cuộc đời mình vào đấy".
- Tác dụng: phụ chú ý nghĩa cho động từ "đánh" để thể hiện giá trị của tiếng đàn - không chỉ là âm thanh mà còn là nỗi niềm của người thể hiện.
Câu d:
- Thành phần chêm xen là "một tiểu đội trưởng trinh sát già dặn".
- Tác dụng: nhấn mạnh hình tượng của nhân vật Vinh, vừa là người giữ chức vụ đội trưởng, vừa có kinh nghiệm đầy mình.