2. THÔNG HIỂU (5 câu)
Câu 1: Có các cách chữa nào đối với một câu thiếu chủ ngữ? Cho ví dụ.
Câu 2: Có các cách chữa nào đối với một câu thiếu vị ngữ? Cho ví dụ.
Câu 3: Tìm chủ ngữ, vị ngữ của mỗi câu sau:
- a) Qua truyện "Dế Mèn phiêu lưu kí" cho thấy Dế Mèn biết phục thiện.
- b) Qua truyện "Dế Mèn phiêu lưu kí", em thấy Dế Mèn biết phục thiện.
Chữa lại câu viết sai cho đúng.
Câu 4: Tìm chủ ngữ, vị ngữ của mỗi câu dưới đây:
- a) Thánh Gióng cưỡi ngựa sắt, vung roi sắt, xông thẳng vào quân thù.
- b) Hình ảnh Thánh Gióng cưỡi ngựa sắt, vung roi sắt, xông thẳng vào quân thù.
- c) Bạn Lan, người học giỏi nhất lớp 6A.
- d) Bạn Lan là người học giỏi nhất lớp 6A.
Chữa lại câu viết sai cho đúng.
Câu 5: Hãy chuyển mỗi câu ghép dưới đây thành hai câu đơn:
- a) Hổ đực mừng rỡ đùa giỡn với con, còn hổ cái thì nằm phục xuống, dáng mỏi mệt lắm.
- b) Mấy hôm nọ, trời mưa lớn, trên những hồ ao quanh bãi trước mặt, nước dâng trắng mênh mông.
- c) Thuyền xuôi giữa dòng con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng được dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận.
Bài Làm:
Câu 1:
Đối với câu thiếu chủ ngữ, có các cách chữa như sau:
– Thêm chủ ngữ vào câu
– Biến một thành phần nào đó trong câu (thường là trạng ngữ) thành chủ ngữ của câu;
– Biến vị ngữ thành một cụm chủ – vị.
Ví dụ:
Câu "Qua tác phẩm "Tắt đèn" cho chúng ta thấy hình ảnh người phụ nữ nông dân dưới chế độ cũ." là câu thiếu chủ ngữ có các cách chữa như sau:
– Thêm chủ ngữ: Qua tác phẩm "Tắt đèn", tác giả (Ngô Tất Tố) đã cho chúng ta thấy hình ảnh người phụ nữ nông dân dưới chế độ cũ.
– Biến trạng ngữ thành chủ ngữ: Tác phẩm "Tắt đèn" cho chúng ta thấy hình ảnh người phụ nữ nông dân dưới chế độ cũ.
Câu 2:
Đối với câu thiếu vị ngữ, có các cách chữa sau:
– Thêm vị ngữ vào câu;
– Biến cụm từ đã cho thành một cụm chủ – vị;
– Biến cụm từ đã cho thành một bộ phận của vị ngữ.
Ví dụ:
Câu "Quyển sách bố tôi mới mua hôm qua." là câu thiếu vị ngữ có các cách chữa như sau:
– Thêm vị ngữ: Quyển sách bố tôi mới mua hôm qua rất hay.
– Biến câu sai thành một bộ phận của vị ngữ: Đây là quyển sách bố tôi mới mua hôm qua.
* Lưu ý: Những cách chữa đã nêu (cả phần thiếu chủ ngữ) thuần tuý mang tính chất biến đổi ngữ pháp. Việc sử dụng cách chữa nào hoàn toàn phụ thuộc vào ý định diễn đạt của người nói. Do vậy, khi chữa câu, phải chú ý tìm hiểu ý định của người nói, từ đó mới đề xuất được cách chữa đúng.
Câu 3:
- a) Qua truyện "Dế Mèn phiêu lưu kí" cho thấy Dế Mèn biết phục thiện.
Câu này không có chủ ngữ (không biết ai cho thấy). Đây là câu thiếu chủ ngữ.
Có ba cách chữa lại:
– Thêm chủ ngữ: Qua truyện "Dế Mèn phiêu lưu kí", tác giả (Tô Hoài) cho em thấy Dế Mèn biết phục thiện.
– Biến trạng ngữ thành chủ ngữ: Truyện "Dế Mèn phiêu lưu kí" cho em thấy Dế Mèn biết phục thiện.
– Biến vị ngữ thành một cụm chủ – vị: Qua truyện "Dế Mèn phiêu lưu kí", em thấy Dế Mèn biết phục thiện.
- b) Qua truyện "Dế Mèn phiêu lưu kí", em thấy Dế Mèn biết phục thiện. Đây là câu có đầy đủ thành phần. (chủ ngữ: em; vị ngữ: thấy Dế Mèn biết phục thiện)
Câu 4:
- a) Câu có đầy đủ các thành phần:
– Chủ ngữ: Thánh Gióng
– Vị ngữ: cưỡi ngựa sắt, vung roi sắt, xông thẳng vào quân thù.
- b) Chưa thành câu, mới chỉ là một cụm danh từ.
– Danh từ trung tâm: Hình ảnh
– Phụ ngữ: Thánh Gióng cưỡi ngựa sắt, vung roi sắt, xông thẳng vào quân thù
=> Đây là câu thiếu vị ngữ.
Cách chữa:
– Thêm vị ngữ: Hình ảnh Thánh Gióng cưỡi ngựa sắt, vung roi sắt, xông thẳng vào quân thù đã để lại trong em niềm kính phục.
– Biến cụm danh từ đã cho thành một bộ phận của cụm chủ – vị: Em rất thích hình ảnh Thánh Gióng cưỡi ngựa sắt, vung roi sắt, xông thẳng vào quân thù.
- c) Chưa thành câu, mới có cụm từ (Bạn Lan) và phần giải thích cho cụm từ đó (người học giỏi nhất lớp 6A). Đây là câu thiếu vị ngữ.
Cách chữa:
– Thêm một cụm từ làm vị ngữ: Bạn Lan, người học giỏi nhất lớp 6A, là bạn thân của tôi.
– Biến "câu" đã cho (gồm hai cụm danh từ) thành một cụm chủ – vị: Bạn Lan là người học giỏi nhất lớp 6A.
– Biến "câu" đã cho thành một bộ phận của câu: Tôi rất quý bạn Lan, người học giỏi nhất lớp 6A.
- d) Câu có đầy đủ chủ ngữ và vị ngữ:
– Chủ ngữ: Bạn Lan
– Vị ngữ: là người học giỏi nhất lớp 6A.
Câu 5:
- a) Hổ đực mừng rỡ đùa giỡn với con. Còn hổ cái thì nằm phục xuống, dáng mệt mỏi lắm.
- b) Mấy hôm nọ, trời mưa lớn. Trên những hồ ao quanh bãi trước mặt, nước dâng trắng mênh mông.
- c) Thuyền xuôi giữa dòng con sông rộng hơn ngàn thước. Trông hai bên bờ, rừng được dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận.