A. Hoạt động khởi động
Viết công thức của polietilen, tinh bột, xenlulozo và cho biết chúng có những đặc điểm chung nào.
Hãy so sánh tính chất vật lí của các chất trên. Giải thích.
Trả lời:
| Polietilen | Tinh bột | Xenlulozo | |
| CTCT | $(CH_2 - CH_2)_n$ | $(C_6H_{10}O_5)_n$ | |
| Tính chất vật lí | Chất rắn, không tan trong nước, không độc. | Chất rắn, màu trắng, không tan trong nước, tan được trong nước nóng. | Chất rắn, màu trắng, không tan trong nước. |
| Đặc điểm chung | Khối lượng phân tử rất lớn. | ||
B. Hoạt động hình thành kiến thức
I. Khái niệm polime
Thông tin: sgk trang 64
Câu hỏi:
1. Dùng các từ/ các cụm từ thích hợp cho dưới đây để hoàn thành khái niệm về polime: (khối lượng riêng; nguyên tử; phân tử; mắt xích; phân tử khối).
Polime là những chất có $...(1)..$ rất lớn do nhiều $...(2)...$ liên kết với nhau tạo nên.
2. Cho các polime sau: polietilen , poli(vinyl clorua) (được tạo thành khi trùng hợp vinyl clorua $CH_2=CHCl$), tinh bột, xenlulozo, protein, cao su buna (được tạo thành khi trùng hợp buta-1,3-diden $CH_2=CH-CH=CH_2$, có xúc tác Na). Hãy cho biết những polime nào là polime thiên nhiên? Những poilime nào thuộc polime tổng hợp? Giải thích?
Trả lời
1. Polime là những chất có (phân tử khối) rất lớn do nhiều (mắt xích) liên kết với nhau tạo nên.
2.
- Polime thiên nhiên : tinh bột, xenlulozơ, protein (do có sẵn trong tự nhiên).
- Polime tổng hợp : polietilen, poli (vinyl clorua), cao su buna ; (được tổng hợp từ hợp chất khác).
II. Cấu tạo và tính chất của polime
1. Cấu tạo polime
Hoàn thành bảng thông tin sau:
| Công thức | Phương trình hóa học | Mắt xích | |
| Polietilen (PE) | $(CH_2-CH_2)_n$ | $nCH_2=CH_2 \overset{xt, t^0, p}{\rightarrow } (CH_2-CH_2)_n$ | |
| Poli(vinyl clorua) PVC | $(CH_2CHCl)_n$ | ||
| Tinh bột/ xenlulozo | $(C_6H_{10}O_5)_n$ |
Thông tin: sgk trang 64
Câu hỏi: Mạch phân tử polime gồm những loại mạch nào? Lấy ví dụ?
Trả lời:
| Công thức | Phương trình hóa học | Mắt xích | |
| Polietilen (PE) | $(CH_2-CH_2)_n$ | $nCH_2=CH_2 \overset{xt, t^0, p}{\rightarrow } (CH_2-CH_2)_n$ | $CH_2-CH_2$ |
| Poli(vinyl clorua) PVC | $(CH_2-CHCl)_n$ | $nCH_2=CHCl \overset{xt, t^0, p}{\rightarrow } (CH_2-CHCl)_n$ | $(CH_2-CHCl)_n$ |
| Tinh bột/ xenlulozo | $(C_6H_{10}O_5)_n$ | $6n CO_2 + 5n H_2O \overset{clorophin/ a/s}{\rightarrow } (C_6H_{10}O_5)n + 6nO_2$ | $C_6H_{10}O_5$ |
Phân tử polime gồm 3 loại mạch:
- Mạch thẳng: PE, PVC
- Mạch nhánh: amilopectin của tinh bột
- Mạch không gian: cao su lưu hóa
2. Tính chất của polime
Thực hiện thí nghiệm và hoàn thành thông tin trong bảng sau:
| STT | Thí nghiệm | Hiện tượng | Nhận xét về tính chất |
| 1 | Đun nóng túi nilon (PE), ống nước bằng nhựa (PVC) | ||
| 2 |
Hòa tan PE, PVC, tinh bột trong:
Hòa tan nhựa bóng bàn trong axeton. |
Trả lời:
| STT | Thí nghiệm | Hiện tượng | Nhận xét về tính chất |
| 1 | Đun nóng túi nilon (PE), ống nước bằng nhựa (PVC) | Túi nilon và ống nước bị biến dạng dưới tác dụng của nhiệt. Chảy lỏng |
|
| 2 |
Hòa tan PE, PVC, tinh bột trong:
Hòa tan nhựa bóng bàn trong axeton. |
|
C. Hoạt động luyện tập
Câu 1: Trang 65 khoa học tự nhiên VNEN 9 tập 2
Cho các chất sau: Tinh bột, xà phòng, xenlulozo, protein, chất béo, glucozo, saccarozo, PE, PVC, tơ nhân tạo, tơ tằm, dầu hỏa. Dãy gồm các chất polime là:
A. Tinh bột, xà phòng, xelulozo, protein.
B. Chất béo, glucozo, saccaorozo, PE.
C. PVC, tơ nhân tạo, tơ tằm, dầu hỏa.
D. Tinh bột, tơ tằm, xenlulozo, protein.
Xem lời giải
Câu 2: Trang 65 khoa học tự nhiên VNEN 9 tập 2
Nhựa polistiren (dùng làm cán bàn chải đánh răng ...) có cấu tạo như sau:
$-CH_2-CH(C_6H_5)-CH_2-CH(C_6H_5)-CH_2-CH(C_6H_5)-$
a) Viết công thức chung và công thức 1 mắt xích của polistiren.
b) Mạch của polistiren thuộc loại mạch thẳng, mạch nhánh hay mạch vòng.
Xem lời giải
Câu 3: Trang 66 khoa học tự nhiên VNEN 9 tập 2
Khí đốt cháy một loại polime chỉ thu được khí cacbonic và hơi nước theo tỉ lệ về số mol là 6:5. Tên gọi polime đó là:
A. Polietylen
B. Poli(vinyl clorua)
C. Protein
D. Tinh bột
Xem lời giải
Câu 4: Trang 66 khoa học tự nhiên VNEN 9 tập 2
Cho các chất sau: Tinh bột, xenlulozo, protein, PE, PVC, tơ nilon, tơ tằm, cao su buna. Dãy gồm các chất thuộc loại polyme thiên nhiên là:
A. Tinh bột, PE, xenlulozo và protein.
B. Protein, PE, PVC và tơ nilon.
C. PVC, tơ nilon, tơ tằm, cao su buna.
D. Tinh bột, tơ tằm, xenlulozo, protein.
Xem lời giải
Câu 5: Trang 66 khoa học tự nhiên VNEN 9 tập 2
Cao su buna (polibuta–1,3–đien) có cấu tạo mạch như sau :
$…–CH_2–CH=CH–CH_2–CH_2–CH=CH–CH_2–CH_2–CH=CH–CH_2–… $
Viết công thức chung và công thức một mắt xích của polime.
Mạch phân tử của cao su buna thuộc loại mạch gì.
Xem lời giải
Câu 6: Trang 66 khoa học tự nhiên VNEN 9 tập 2
Hãy phân biệt các chất rắn riêng biệt sau: Tinh bột, glucozo, xenlulozo, saccarozo.
Xem lời giải
Câu 7: Trang 66 khoa học tự nhiên VNEN 9 tập 2
Nhận định nào sau đây có thể kết luận tinh bột và xenlulozo là polime có công thức phân tử $(C_6H_{10}O_5)_n$?
A. Khi đốt cháy chỉ thu được khí cacbonic và hơi nước theo tỉ lệ về số mol là 6:5.
B. Khi thủy phân đến cùng thu được glucozo.
C. Tan được trong nước.
D. Là thức ăn cho người và động vật
Xem lời giải
Câu 8: Trang 66 khoa học tự nhiên VNEN 9 tập 2
Poli(vinyl clorua), viết tắt là PVC, được điều chế từ vinyl clorua $CH_2=CHCl$.
a) Viết phương trình hóa học của phản ứng.
b) Tính khối lượng poli(vinyl clorua) thu được từ 1 tấn vinyl clorua, biết hiệu suất của phản ứng là 85%.
c) Để thu được 1 tấn PVC cần bao nhiêu tấn vinyl clorua, biết hiệu suất của phản ứng là 85%.
Xem lời giải
D. Hoạt động vận dụng
Câu 1: Trang 67 khoa học tự nhiên VNEN 9 tập 2
Hãy kể tên một số vật liệu sử dụng hàng ngày được chế tạo từ polime.
Xem lời giải
Câu 2: Trang 67 khoa học tự nhiên VNEN 9 tập 2
Poli(vinyl clorua) viết tắt là PVC là polime có nhiều ứng dụng trong thực tiễn như làm đồ giả da, ống dẫn nước, ... PVC có cấu tạo mạch như sau:
$-CH_2-CHCl-CH_2-CHCl-CH_2-CHCl-CH_2-CHCl-$
a) Hãy viết công thức chung và công thức một mắt xihcs của PVC
b) Mạch phân tử PVC được cấu tạo như thế nào?
c) Làm thế nào để phân biệt được da giả làm bằng PVC và da thật?