Ngày soạn:
Ngày dạy:
Dạy lớp:…………………………………
…………………………………
Tuần 6 – Tiết 16: CHỌN SỰ VIỆC, CHI TIẾT TIÊU BIỂU TRONG BÀI VĂN TỰ SỰ
I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức:
- Nhận biết: Nhận biết thế nào là sự việc, chi tiết tiêu biểu trong văn bản tự sự.
- Thông hiểu: Hiểucác sự việc, chi tiết tiêu biểu trong văn tự sự
- Vận dụng thấp: Nhận diện được các sự việc, chi tiết trong một bài văn tự sự cụ thể.
- Vận dụng cao: Vận dụng linh hoạt, sáng tạo.
2. Kĩ năng :
- Biết làm: Bước đầu chọn được sự việc, chi tiết tiêu biểu khi viết 1 bài văn tự sự đơn giản.
- Thông thạo: Nắm bắt nhanh các sự việc, chi tiết trong 1 bài văn tự sự.
3.Thái độ :
- Hình thành thói quen: Có ý thức phát hiện những sự việc, chi tiết trong văn bản tự sự.
- Hình thành tính cách: Có ý thức và thái độ tích cực phát hiện, ghi nhận những sự việc, chi tiết xảy ra trong csống và trong các tphẩm để viết 1 bài văn tự sự.
- Hình thành nhân cách: Có ý thức tìm hiểu các sự việc, chi tiết tiêu biểu trong bài văn tự sự.
II. Trọng tâm
1. Về kiến thức: Biết chọn sự việc chi tiết tiêu biểu để viết bài văn tự sự.
2. Về kĩ năng:
- Nhận biết được thế nào là sự việc, chi tiết tiêu biểu trong bài văn tự sự.
- Lựa chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu để tạo lập văn bản theo yêu cầu cụ thể.
3. Về thái độ, phẩm chất:
- Thái độ: Nghiêm túc trong hoc tập.
- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...
4. Năng lực
- Năng lực chung: Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ, năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực công nghệ thông tin và truyền thông
- Năng lực riêng:
+ Năng lực tái hiện và vận dụng kiến thức,
+ Năng lực đọc – hiểu, giải mã văn bản,
+ Năng lực sáng tạo, Năng lực tạo lập văn bản,
+ Năng lực vận dụng kiến thức văn học vào cuộc sống…
III. Chuẩn bị
GV: SGK, SGV Ngữ văn 10, Tài liệu tham khảo, Thiết kế bài giảng
HS: SGK, vở soạn, tài liệu tham khảo
IV. Tổ chức dạy và học
Bước 1: Ổn định tổ chức lớp:
Bước 2: Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra phần chuẩn bị bài của học sinh
? Nêu dàn ý chung của 1 bài văn tự sự?
Bước 3: Tổ chức dạy và học bài mới
Hoạt động 1: Khởi động (5 phút):
Hoạt động của GV - HS Nội dung bài học
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập
Hãy chỉ ra những sự việc, tình tiếtvà nhân vật của truyện ngắn “Làng” của Kim Lân ở THCS các em đã được học?
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
HS: suy nghĩ câu hỏi
GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.
Bước 3: Báo cáo kết quả
HS: trả lời câu hỏi
HS khác: nhận xét, bổ sung.
Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
GV: Chốt lại ý chính
- Nhân vật chính: ông Hai
- Sự việc: Ông Hai yêu làng, luôn khoe về làng
- Theo lệnh tản cư:
+ Luôn nhớ về làng
+ Buồn khi nghe tin làng theo giặc
+ Sung sướng khi hay tin làng không theo giặc.
GV dẫn vào bài mới: Tự sự không chỉ là nhu cầu giao tiếp trong cuộc sống mà nó còn là nhu cầu thưởng thức nghệ thuật. Tác phẩm tự sự có thể mang lại giá trị thẩm mĩ cũng như những rung cảm của người đọc thông qua các tình tiết, sự kiện, nhân vật. Hôm nay, chúng ta cùng nhau tìm hiểu bài học về chọn sự việc chi tiết tiêu biểu để viết bài văn tự sự.
- Nhân vật chính: ông Hai
- Sự việc: Ông Hai yêu làng, luôn khoe về làng
- Theo lệnh tản cư:
+ Luôn nhớ về làng
+ Buồn khi nghe tin làng theo giặc
+ Sung sướng khi hay tin làng không theo giặc.
Hoạt động 2, 3, 4, 5:
Hoạt động của GV – HS Nội dung bài học
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức
Thao tác 1: Giáo viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu khái niệm sự việc, chi tiết trong văn tự sự (10 phút)
- Mục tiêu: Nhận biết thế nào là sự việc, chi tiết trong văn tự sự.
- Phương tiện dạy học: bảng phụ, bút dạ.
- Kĩ thuật dạy học: động não, phòng tranh, mảnh ghép.
- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh làm việc độc lập kết hợp với thảo luận nhóm.
- Các bước thực hiện:
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV: Chia học sinh thành 4 nhóm.
Nhóm 1: Trình bày khái niệm tự sự.
Nhóm 2: Trình bày khái niệm sự việc.
Nhóm 3: Trình bày khái niệm sự việc tiêu biểu.
Nhóm 4: Trình bày khái niệm chi tiết.
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
- Các nhóm học sinh bầu nhóm trưởng, thư kí và tiến hành thảo luận, lần lượt trả lời các câu hỏi của giáo viên.
- Học sinh mỗi nhóm ghi kết quả thảo luận lên bảng phụ.
- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.
Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận
- Học sinh mỗi nhóm báo cáo kết quả thảo luận và treo bảng phụ lên để các nhóm khác nhận xét, bổ sung.
- Học sinh các nhóm khác thảo luận, nhận xét.
- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
- Giáo viên nhận xét về kết quả của các nhóm, rút kinh nghiệm về cách thảo luận, trình bày.
- Giáo viên chuẩn hóa kiến thức
Thao tác 2: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu cách chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu (15 phút)
- Mục tiêu: Giúp học sinh biết cách chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu cho bài văn tự sự.
Phương tiện dạy học: bảng phụ, bút dạ.
- Kĩ thuật dạy học: động não, phòng tranh, mảnh ghép.
- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh làm việc độc lập kết hợp với thảo luận nhóm.
- Các bước thực hiện:
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV: Chia học sinh thành 4 nhóm.
Nhóm 1 - 2: Làm bài tập số 1.
Nhóm 3 - 4: Làm bài tập số 2.
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
- Các nhóm học sinh bầu nhóm trưởng, thư kí và tiến hành thảo luận, lần lượt trả lời các câu hỏi của giáo viên.
- Học sinh mỗi nhóm ghi kết quả thảo luận lên bảng phụ.
- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.
Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận
- Học sinh mỗi nhóm báo cáo kết quả thảo luận và treo bảng phụ lên để các nhóm khác nhận xét, bổ sung.
- Học sinh các nhóm khác thảo luận, nhận xét.
- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
- Giáo viên nhận xét về kết quả của các nhóm, rút kinh nghiệm về cách thảo luận, trình bày.
- Giáo viên chuẩn hóa kiến thức, chuyển giao nhiệm vụ học tập khác
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập
Nêu cách chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu trong văn tự sự ?
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
HS suy nghĩ câu hỏi
Bước 3: Báo cáo sản phẩm
- Học sinh trả lời câu hỏi, các nhóm khác nhận xét, bổ sung.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
Giáo viên chuẩn hóa kiến thức, chuyển giao nhiệm vụ học tập khác
- Để viết một bài văn tự sự, cần lựa chọn các sự việc, chi tiết tiêu biểu.
- Sự việc, chi tiết tiêu biểu có tác dụng dẫn dắt câu chuyện, tô đậm tính cách nhân vật và làm nổi bật chủ đề câu chuyện.
- Cách chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu trong văn tự sự.
- Xác định đề tài, chủ đề.
- Dự kiến cốt truyện.
- Triển khai các ý bằng các chi tiết.
Hoạt động 3: Luyện tập (10 phút)
Thao tác 3: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu cách chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu.
- Mục tiêu: Giúp học sinh biết cách chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu cho bài văn tự sự.
Phương tiện dạy học: bảng phụ, bút dạ.
- Kĩ thuật dạy học: động não, phòng tranh, mảnh ghép.
- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh làm việc độc lập kết hợp với thảo luận nhóm.
- Các bước thực hiện:
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV: Chia học sinh thành 4 nhóm.
Nhóm 1 - 2: Làm bài tập số 1.
Nhóm 3 - 4: Làm bài tập số 2.
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
- Các nhóm học sinh bầu nhóm trưởng, thư kí và tiến hành thảo luận, lần lượt trả lời các câu hỏi của giáo viên.
- Học sinh mỗi nhóm ghi kết quả thảo luận lên bảng phụ.
- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.
Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận
- Học sinh mỗi nhóm báo cáo kết quả thảo luận và treo bảng phụ lên để các nhóm khác nhận xét, bổ sung.
- Học sinh các nhóm khác thảo luận, nhận xét.
- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
- Giáo viên nhận xét về kết quả của các nhóm, rút kinh nghiệm về cách thảo luận, trình bày.
- Giáo viên chuẩn hóa kiến thức, chuyển giao nhiệm vụ học tập khác
Hoạt động 4: Vận dụng (5 phút)
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập
Hãy chỉ ra những sự việc tiêu trong truyện cổ tích Tấm Cám. Chọn một sự việc và nêu chi tiết ?
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
HS suy nghĩ trả lời câu hỏi
Bước 3: Báo cáo kết quả
Hs trả lời câu hỏi
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
- Giáo viên nhận xét, chuẩn hóa kiến thức
Ta có thể hình dung cốt truyện cổ tích Tấm Cám từ những sự việc tiêu biểu sau:
Sự việc 1: Tấm là hiện thân của số phận bất hạnh
Sự việc 2: Tấm đấu tranh giành hạnh phúc
Sự việc “Tấm là hiện thân của số phận bất hạnh”có những chi tiết sau:
- Tấm mồ côi cha, mẹ
- Tấm phải làm nhiều việc vất vả
- Tấm bị đối xử tàn nhẫn, mẹ con Cám tìm mọi cách tiêu diệt
Những chi tiết này cho thấy nhân vật Tấm khổ càng khổ hơn.
Hoạt động 5: Mở rộng, sáng tạo (làm ở nhà)
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập
Hãy nêu các sự việc và chi tiết tiêu biểu trong đoạn trích Chiến thắng MtaoMxây
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
HS suy nghĩ trả lời câu hỏi
Bước 3: Báo cáo kết quả
Hs trả lời câu hỏi tiết học sau I. Khái niệm sự việc, chi tiết trong văn tự sự.
1. Tự sự
- Tự sự là kể chuyện, phương thức dùng ngôn ngữ kể chuyện trình bày một chuỗi sự việc, từ sự việc này tới sự việc kia, cuối cùng dẫn tới một kết thúc, thể hiện một ý nghĩa.
2. Sự việc:
- Sự việc là cái xảy ra được nhận thức có ranh giới rõ ràng, phân biệt với những cái xảy ra khác..
- Sự việc được diễn tả bằng lời nói, cử chỉ, hành động của nhân vật trong quan hệ với nhân vật khác. Người viết chọn một số sự việc tiêu biểu để câu chuyện thêm hấp dẫn.
3. Sự việc tiêu biểu:
Là sự việc quan trọng góp phần hình thành cốt truyện. Mỗi sự việc có thể có nhiều chi tiết.
4. Chi tiết:
- Là tiểu tiết của tác phẩm mang sức chứa lớn về cảm xúc và tư tưởng
- Chi tiết có thể là một cử chỉ, một lời nói, một hành động của nhân vật. . .
- Chi tiết tiêu biểu: là chi tiết quan trọng trong sự việc.
=> Chọn sự việc chi tiết tiêu biểu là khâu quan trọng trong quá trình viết hoặc kể lại một câu chuyện
II. Cách chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu.
1. Văn bản truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy:
+ Trong câu chuyện, tác giả dân gian kể về:
- Công việc xây thành, chế nỏ bản vệ đất nước của ADV.
-> Đó là những sự việc, chi tiết tiêu biểu. Nếu thiếu những chi tiết, sự việc ấy câu chuyện sẽ kém hấp dẫn và ý nghĩa.
+ Chi tiết: Mị Châu và Trọng Thủy chia tay nhau:
- Câu nói của Trọng Thủy: Dự báo trước cho cuộc chiến tranh
- Câu đáp của Mị Châu: Đưa tới kết cục bi thảm cho hai cha con.
=>Các sự việc nói trên nối tiếp nhau bằng quan hệ móc xích, nhân quả. Như vậy, sự việc Trọng Thủy chia tay Mị Châu và đặc biệt chi tiết Mị Châu rắc lông ngỗng có vai trò quan trọng, tiêu biểu không thể bỏ qua vì chi tiết này làm nền cho các sự việc, chi tiết nối tiếp nhau.
2. Câu chuyện về người con trai lão Hạc trở về làng:
- Sự việc 1: Anh con trai tìm gặp ông giáo và được ông kể cho nghe về cuộc đời của lão Hạc.
- Sự việc 2: Anh con trai cùng ông giáo đi viếng mộ lão Hạc.
- Sự việc 3: Anh con trai gởi lại những kỉ vật cho ông giáo và ra đi.
- Sự việc 2: Anh tìm gặp lại ông giáo, được nghe kể về cha mình, rồi theo ông đi viếng mộ cha.
- Các chi tiết:
+ Sự đổi thay của gia cảnh nhà ông giáo. Ông giáo già đi nhiều nhng tinh thần đổi mới, lạc quan khác trước.
+ Ông hỏi thăm những chuyện anh đã trải qua, xúc động kể lại cái chết của Lão Hạc. Sau đó, ông dẫn anh đi viếng mộ cha.
+ Khung cảnh con đường đến, quang cảnh nghĩa địa u buồn.
+ Anh thắp hương, cúi gục bên mộ cha, đau đớn, nghẹn ngào bộc lộ tình cảm với người cha đã khuất, nói với cha những dự định tương lai.
+ Ông Giáo đứng bên cũng ngấn lệ.
+ Anh nói với cha về những ngày tháng qua của mình
+ Hứa sống sao cho xứng đáng với tấm lòng cao cả của cha
3. Cách chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu trong văn tự sự.
- Xác định đề tài, chủ đề.
- Dự kiến cốt truyện.
- Triển khai các ý bằng các chi tiết.
III. Luyện tập:
1. Câu chuyện hòn đá xấu xí:
- Chi tiết “hòn đá xấu xí được phát hiện và chở đi nơi khác” rất quan trọng, không bỏ đi được.
ý nghĩa câu chuyện:
+ ở trên đời này, có những sự vật, sự việc tửởng chừng nhưng đáng bỏ đi nhưng lại vô cùng quan trọng.
+ Sự sống âm thầm và khụng sợ hiểu nhầm của hòn đá là một lẽ sống tốt.
Bài học:
Cần lựa chọn những sự việc, chi tiết tiêu biểu là những sự việc, chi tiết làm nên ý nghĩa của cốt truyện.
2. Đoạn trích Uy-lít-xơ trở về:
- Cốt truyện: Cuộc đoàn viên kì lạ của Uy-lít-xơ và Pê-nê-lốp sau 20 năm xa cách - một thử thách trí tuệ.
- Sự việc tiêu biểu: Pê-nê-lốp thử thách chồng bằng cách ngầm hỏi về bí mật của chiếc giường cưới.
- Chi tiết:
+ Pê-nê-lốp sai nhũ mẫu khiêng chiếc giờng chứa bí mật ra khỏi phòng.
+ Uy-lít-xơ giật mình, chột dạ, hỏi lại, nói rõ đặc điểm bí mật của chiếc giờng.
+ Hai ngời nhận ra nhau trong niềm hạnh phúc tột cùng.
Đó là thành công trong nghệ thuật kể chuyện của Hô-me-rơ. Vì chúng góp phần khắc họa đậm nét trí tuệ, phẩm chất tốt đẹp của các nhân vật.
Gợi ý:
Sự việc 1: Tấm là hiện thân của số phận bất hạnh
Sự việc 2: Tấm đấu tranh giành hạnh phúc
Sự việc “Tấm là hiện thân của số phận bất hạnh”có những chi tiết sau:
- Tấm mồ côi cha, mẹ
- Tấm phải làm nhiều việc vất vả
- Tấm bị đối xử tàn nhẫn, mẹ con Cám tìm mọi cách tiêu diệt
=> Những chi tiết này làm cho nhân vật Tấm khổ càng khổ hơn.
- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết của bài học.
- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết nhiệm vụ.
- Có thái độ tích cực, hứng thú.
Bước 4: Giao bài và hướng dẫn học bài, chuẩn bị bài ở nhà
- Giờ sau: Viết bài số 2 (Ôn lại những kiến thức về văn tự sự)