Giải bài 4 hóa học 9: Một số axit quan trọng

A - Kiến thức trọng tâm

I. Axit clohiđric HCl

1. Tính chất vật lí

• Khi hòa tan khí HCl vào nước ta thu được dung dịch HCl
• Dung dịch HCl đậm đặc là dung dịch bão hòa hiđroclorua, có nồng độ khoảng 37%

2. Tính chất hóa học

HCl là một axit mạnh, có đầy đủ tính chất của một axit mạnh

• Làm đổi màu quỳ tím thành đỏ.
• Tác dụng với nhiều kim loại (Mg, Al, Zn, Fe,...) tạo thành muối clorua và giải phóng khí hiđro

2HCl + Fe → FeCl₂ + H₂

• Tác dụng với bazơ tạo thành muối và nước.

HCl + NaOH → NaCl + H₂O

• Tác dụng với oxit bazơ tạo thành muối và nước.

2HCl + CuO → CuCl₂ + H₂O

• Tác dụng với một số muối.

3. Ứng dụng

• Điều chế các muối clorua.
• Làm sạch bề mặt kim loại trước khi hàn.
• Tẩy gỉ kim loại trước khi sơn, tráng, mạ kim loại.
• Dùng trong chế biến thực phẩm, dược phẩm

II. Axit sunfuric H₂SO₄

1. Tính chất vật lí

• Axit H₂SO₄ là chất lỏng sánh, không màu, nặng gấp hai lần nước, không bay hơi, tan dễ dàng trong nước và tỏa nhiều nhiệt

2. Tính chất hóa học

Axit H₂SO₄ loãng và H₂SO₄ đặc có những tính chất hóa học khác nhau.

a. Tính chất hóa học của axit H₂SO₄ loãng

H₂SO₄ loãng có đầy đủ tính chất của một axit mạnh.

• Làm đổi màu quỳ tím thành đỏ
• Tác dụng với nhiều kim loại (Mg, Al, Zn, Fe,...) tạo thành muối sunfat và giải phóng khí hiđro
• Tác dụng với bazơ tạo thành muối sunfat và nước.
• Tác dụng với oxit bazơ tạo thành muối sunfat và nước.
• Tác dụng với một số muối

b. Axit H₂SO₄ đặc có tính chất hóa học riêng

• Tác dụng với kim loại
• Axit H₂SO₄ đặc tác dụng với nhiều kim loại nhưng không giải phóng khí hiđro.
• Khí nóng tạo thành muối sunfat (ứng với hóa trị cao của kim loại nếu kim loại có nhiều hóa trị) và khí sunfurơ
• Tính háo nước.

VD: Khi cho axit H₂SO₄ vào đường, đường sẽ hóa thành than.

3. Ứng dụng

• Hàng năm, thế giới sản xuất gần 200 triệu tấn axit H₂SO₄ .
• Axit H₂SO₄ là nguyên liệu của nhiều ngành sản xuất hóa học như sản xuất phân bón, phẩm nhuộm, chế biến dầu  mỏ,..

4. Sản xuất axit H₂SO₄ 

• Trong công nghiệp quá trình sản xuất axit H₂SO₄ gồm 3 công đoạn sau:
• Sản xuất lưu huỳnh đi oxit bằng cách đốt lưu huỳnh trong không khí

S + O₂ → SO₂

• Sản xuất lưu huỳnh trioxit bằng cách oxi hóa SO₂, có xúc tác là V₂O₅ ở 450⁰C

• Sản xuất axit H₂SO₄ bằng cách cho SO₃ tác dụng với nước:

SO₃ + H₂O →  H₂SO₄

5. Nhận biết axit H₂SO₄ và muối sunfat

• Để nhận ra axit H₂SO₄ trong các axit và nhận ra muối sunfat trong các muối, ta dùng thuốc thử là dung dịch muối bari.
• Khi cho dung dịch muối bari vào dung dịch H₂SO₄ hoặc muối sunfat, thấy có chất kết tủa màu trắng, không tan trong nước và trong axit là BaSO₄ xuất hiện.
• Phương trình hóa học:

H₂SO₄ + BaCl₂ → 2HCl + BaSO₄

Na₂SO₄ + BaCl₂ → 2NaCl + BaSO₄