Giải bài 37 vật lí 12: Phóng xạ

Chất phóng xạ là gì? Vai trò của nó trong đời sống và xã hội ra sao? Để trả lời các câu hỏi này, ConKec xin chia sẻ bài Phóng xạ thuộc chương trình SGK lớp 12. Hi vọng với kiến thức trọng tâm và hướng dẫn trả lời câu hỏi một cách chi tiết, đây sẽ là tài liệu giúp các bạn học tập tốt hơn

A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

I. Hiện tượng phóng xạ

1. Định nghĩa

  • Phóng xạ là quá trình phân rã tự phát của một hạt nhân không bền vững ( tự nhiên hay nhân tạo ). Quá trình phân rã này kèm theo sự tạo ra các hạt và có thể kèm theo sự phát ra các bức xạ điện từ. Hạt nhân tự phân rã gọi là hạt nhân mẹ, hạt nhân được tạo thành sau phân rã gọi là hạt nhân con.

2. Các dạng phóng xạ

a. Phóng xạ $\alpha $ :                                      

  • Dạng viết gọn: $_{Z}^{A}\textrm{X}\rightarrow _{Z-2}^{A-4}\textrm{Y}+_{2}^{4}\textrm{He}$                                  
  • Tia $\alpha $ là dòng hạt nhân chuyển động với tốc độ 20000 km/s. Đi được chừng vài cm trong không khí và  trong vật rắn chừng vài micromét.

b. Phóng xạ β-                                     

  • Dạng viết gọn: $_{Z}^{A}\textrm{X}\rightarrow _{Z+1}^{A}\textrm{Y}+_{-1}^{0}\textrm{n}$
  • Phóng xạ β- là quá trình phát ra tia β-. Tia β- là dòng các electron ($_{-1}^{0}\textrm{e}$)                               

c. Phóng xạ β+:                  

  • Dạng viết gọn: $_{Z}^{A}\textrm{X}\rightarrow _{Z+1}^{A}\textrm{Y}+_{1}^{0}\textrm{n}$
  • Phóng xạ β+ là quá trình phát ra tia β+. Tia β+ là dòng các electron ($_{1}^{0}\textrm{e}$). Nó là phản hạt của electron.
  • Các hạt $_{-1}^{0}\textrm{e}$và $_{1}^{0}\textrm{e}$ chuyển động với tốc độ xấp xĩ tốc độ ánh sáng, Các tia này có thể truyền được vài mét trong không khí và vài milimet trong kim loại.

d. Phóng xạ γ:

  • Phóng xạ γ  là phóng xạ đi kèm phóng xạ α hay β+, β-.
  • Tia γ đi được vài mét trong bêtông và vài xentimet trong chì.

II. Định luật phóng xạ

1. Đặc tính của quá trình phóng xạ

  • Có bản chất là một quá trình biến đổi hạt nhân.
  • Có tính tự phát và không điều khiển được.
  • Là một quá trình ngẫu nhiên.

2. Định luật  phóng xạ

  •  Trong quá trình phân rã, số lượng các hạt nhân (hay khối lượng) của chất phóng xạ giảm theo hàm mũ:

N = N0e-λt

  •  Với T là chu kì bán rã, λ là hằng số phóng xạ.

3. Chu kì bán rã

  • Chu kì bán rã là thời gian qua đó số lượng các hạt nhân còn lại 50% (nghĩa là phân rã 50%).

T =$\frac{ln2}{\lambda }$

III. Đồng vị phóng xạ nhân tạo

1. Phóng xạ nhân tạo và phương pháp nguyên tử đánh dấu

  •  Người ta tạo ra các hạt nhân phóng xạ của các nguyên tố X bình thường không phải là chất phóng xạ theo sơ đồ tổng quát sau :
  •  $_{Z}^{A+1}\textrm{X}$ là đồng vị phóng xạ của X. Khi trộn lẫn với các hạt nhân bình thường không phóng xạ, các hạt nhân phóng xạ được gọi là các nguyên tử đánh dấu, cho phép ta khảo sát sự tồn tại, sự phân bố, sự chuyển vận của nguyên tố X.

2. Đồng vị$^{14}\textrm{C}$, đồng hồ của Trái Đất

  •  $_{6}^{14}\textrm{C}$ là một đồng vị phóng xạ b-, chu kì bán rã 5730 năm. Tỉ lệ C trong CO2 của khí quyễn là 10-6%. Bằng cách so sánh độ phóng xạ của mẫu cây tươi và mẫu cây đã chết cùng loại và cùng khối lượng ta có thể  xác định được thời gian từ lúc cây ấy chết cho đến nay.

3. Độ phóng xạ

  •  Đơn vị của độ phóng xạ là becơren (Bq) và curi (Ci): 1Bq = 1 phân rã/s.

Bài tập & Lời giải

Hướng dẫn trả lời các câu hỏi giữa bài

Trang 191 - sgk vật lí 12

Chứng minh rằng, sau thời gian t = xT thì số hạt nhân phóng xạ còn lại là:

N =$\frac{N_{0}}{2^{x}}$

Xem lời giải

Hướng dẫn trả lời các câu hỏi cuối bài

Bài tập 1: trang 194 - sgk vật lí 12

Một hạt nhân$_{Z}^{A}\textrm{X}$phóng xạ: α, β-, β+, γ hãy hoàn chỉnh bảng sau:

Bài 37 lý 12: Phóng xạ - sgk trang 188

Xem lời giải

Bài tập 2: trang 194 - sgk vật lí 12

Hãy chọn câu đúng.

Quá trình phóng xạ hạt nhân

A. thu năng lượng.

B. tỏa năng lương.

C. không thu, không tỏa năng lượng.

D. có trường hợp thu, có trường hợp tỏa năng lượng.

Xem lời giải

Bài tập 3: trang 194 - sgk vật lí 12

Trong số các tia: α, β-, β+, γ, tia nào đâm xuyên mạnh nhất? Tia nào đâm xuyên yếu nhất?

Xem lời giải

Bài tập 4: trang 194 - sgk vật lí 12

Quá trình phóng xạ nào không có sự thay đổi cấu tạo hạt nhân?

A. Phóng xạ α.

B. Phóng xạ β-.

C. Phóng xạ β+.

D. Phóng xạ γ.

Xem lời giải

Bài tập 5: trang 194 - sgk vật lí 12

Hãy chọn câu đúng.

Trong quá trình phóng xạ, số lượng hạt nhân phân rã giảm đi với thời gian t theo quy luật

A. -αt + β ( α,β >0 )

B.$\frac{1}{t}$

C.$\frac{1}{\sqrt{t}}$

D.$e^{-\lambda t}$

Xem lời giải

Xem thêm các bài Giải sgk vật lí 12, hay khác:

Xem thêm các bài Giải sgk vật lí 12 được biên soạn cho Học kì 1 & Học kì 2 theo mẫu chuẩn của Bộ Giáo dục theo sát chương trình Lớp 12 giúp bạn học tốt hơn.

Lớp 12 | Để học tốt Lớp 12 | Giải bài tập Lớp 12

Giải bài tập SGK, SBT, VBT và Trắc nghiệm các môn học Lớp 12, dưới đây là mục lục các bài giải bài tập sách giáo khoa và Đề thi chi tiết với câu hỏi bài tập, đề kiểm tra 15 phút, 45 phút (1 tiết), đề thi học kì 1 và 2 (đề kiểm tra học kì 1 và 2) các môn trong chương trình Lớp 12 giúp bạn học tốt hơn.