Bài 21: Quy luật địa đới và quy luật phi địa đới

A. Kiến thức trọng tâm

I. Quy luật địa đới

1. Khái niệm

• Là sự thay đổi có quy luật của tất cả các thành phần địa lí và cảnh quan địa lí theo vĩ độ.
• Nguyên nhân:
• Do dạng hình cầu của Trái Đất
• Bức xạ Mặt trời

2. Biểu hiện của quy luật

a. Sự phân bố các vành đai nhiệt trên Trái Đất:  có 7 vòng đai nhiệt Trái đất

• Vòng đai nóng: Nằm giữa hai đường đẳng nhiệt năm +20Oc của hai bán cầu.
• Hai vòng đai ôn hòa: Nằm giữa các đường đặng nhiệt năm +20oc và đường đẳng nhiệt +100c của tháng nóng nhất.
• Hai vòng đai lạnh: Nằm giữa đường đẳng nhiệt +10oc và 0oc của tháng nóng nhất.
• Hai vòng đai băng giá vĩnh cửu: nhiệt độ quanh năm đều dưới 0oc.

b. Các đai khí áp và đới gió trên Trái đất

- 7 đai khí áp:

• 3 đai áp thấp: 1 ở xích đạo, 2 ở ôn đới.
• 4 đai áp cao: 2 cận chí tuyến, 2 ở cực.

- 6 đới gió: 2 mậu dịch, 2 ôn đới, 2 Đông cực.

c. Các đới khí hậu trên Trái đất

• Mỗi bán cầu có 7 đới khí hậu: xích đạo, cận xích đạo, nhiệt đới, cận nhiệt, ôn đới, cận cực, cực.

d. Các nhóm đất và các kiểu thảm thực vật:

• Có 10 nhóm đất từ cực đến xích đạo.
• Có 10 kiểu thảm thực vật từ cực đến xích đạo.
• Tuân thủ theo quy luật địa đới.

II. Quy luật phi địa đới

1. Khái niệm:

• Là quy luật phân bố không phụ thuộc vào tính chất phân bố theo địa đới của các thành phần địa lí và cảnh quan.
• Nguyên nhân: Sự phân chia bề mặt Trái đất thành lục địa, đại dương và địa hình núi cao.

2. Biểu hiện của quy luật

a. Quy luật đai cao

• Khái niệm: Là sự thay đổi có quy luật của các thành phần tự nhiên theo độ cao địa hình.
• Nguyên nhân: Sự thay đổi nhiệt độ, độ ẩm, lượng mưa theo độ cao.
• Biểu hiện: Sự phân bố các vành đai thực vật, đất theo độ cao.

b. Quy luật địa ô

• Khái niệm: Là sự thay đổi có quy luật của các thành phần tự nhiên theo kinh độ
• Nguyên nhân: Sự phân bố đất liền và biển, đại dương, các dãy núi theo chiều kinh tuyến.
• Biểu hiện: Sự thay đổi các thành phần tự nhiên theo kinh độ.